Πατρότητα: αναγνώριση τέκνου
Γράφει ο Μιχαήλ Ζηδιανάκης, Δικηγόρος Δ.Σ.Θ.
Οι δικηγόροι Θεσσαλονίκη έχουν τις γνώσεις και την εμπειρία να διαχειριστούν και να συμβουλέψουν με λεπτότητα οικογενειακά θέματα όπως την πατρότητα και την αναγνώριση τέκνου.
Το ζήτημα της πατρότητας ενός τέκνου τυγχάνει διαφορετικής αντιμετώπισης ανάλογα με το αν το τέκνο έχει γεννηθεί εντός γάμου ή συμφώνου συμβίωσης των γονέων του, ή όχι.
Τι γίνεται αν οι γονείς σύναψαν γάμο ή σύμφωνο συμβίωσης;
Σε περίπτωση που οι γονείς έχουν συνάψει γάμο ή σύμφωνο συμβίωσης, ο νόμος αναγνωρίζει αυτομάτως τον σύζυγο ως πατέρα του τέκνου, θεωρώντας αυτονόητο ότι οι σύζυγοι έχουν αποκλειστική σαρκική επαφή μεταξύ τους.
Αυτό είναι το λεγόμενο τεκμήριο πατρότητας, το οποίο ισχύει και σε περίπτωση που το τέκνο γεννήθηκε εντός τριακοσίων ημερών από τη λύση (λόγω διαζυγίου ή θανάτου) ή από την ακύρωση του γάμου ή του συμφώνου συμβίωσης.
Ποιες οι δυνατότητες αν μεταξύ των γονέων δεν υπήρξε ποτέ γάμος ή σύμφωνο συμβίωσης;
Σαφώς πιο περίπλοκη και χρονοβόρα είναι η διαδικασία αναγνώρισης τέκνου, όταν μεταξύ των γονέων δεν υπήρξε ποτέ γάμος ή σύμφωνο συμβίωσης.
Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να γίνει αναγνώριση πατρότητας, η οποία μπορεί να είναι εκούσια, κατόπιν συμφωνίας των γονέων, ή δικαστική, εάν η μητέρα δεν συμφωνεί με την αναγνώριση.
Α. Εκούσια αναγνώριση τέκνου
Ποιες οι προϋποθέσεις της εκούσιας αναγνώρισης;
- Το τέκνο να έχει γεννηθεί εκτός γάμου, δηλαδή από άγαμη μητέρα ή σε ανυπόστατο γάμο. Η γέννηση εντός άκυρου ή ακυρώσιμου γάμου, ακόμα και μετά την ακύρωση αυτού, συνεπάγεται όπως αναφέρθηκε προηγουμένως την αυτόματη αναγνώριση της πατρότητας από τον σύζυγο, χωρίς να είναι απαραίτητη κάποια άλλη διαδικασία.
- Ο φυσικός πατέρας του τέκνου να προβεί σε δήλωση αναγνώρισης αυτού ως δικού του, ενώπιον συμβολαιογράφου ή με τη σύναψη διαθήκης, ακόμα και ιδιόγραφης. Η δήλωση αυτή γίνεται μόνο αυτοπροσώπως και δεν μπορεί να ανακληθεί.
- Να υπάρχει συναίνεση της μητέρας ενώπιον συμβολαιογράφου
Σε περίπτωση θανάτου του φυσικού πατέρα, η αναγνώριση μπορεί να γίνει από τους γονείς του θανόντος, δηλαδή τον παππού ή την γιαγιά της πατρικής γραμμής. Σε περίπτωση θανάτου της μητέρας, η αναγνώριση γίνεται αποκλειστικά με δήλωση του πατέρα.
Β. Δικαστική αναγνώριση τέκνου
Ποιες οι προϋποθέσεις της δικαστικής αναγνώρισης τέκνου;
- Το τέκνο να έχει γεννηθεί εκτός γάμου, δηλαδή από άγαμη μητέρα ή σε ανυπόστατο γάμο
- Να αποδεικνύεται η προέλευση του τέκνου από αυτόν που ισχυρίζεται ότι είναι ο φυσικός πατέρας. Για τη διευκόλυνση της απόδειξης ο νόμος προσφέρει ένα μαχητό τεκμήριο στον πατέρα, το οποίο όμως μπορεί να ανατραπεί αν αποδειχτεί το αντίθετο. Σύμφωνα με το τεκμήριο, ο πατέρας θα πρέπει να αποδείξει ότι ήρθε σε σαρκική επαφή με τη μητέρα 180 έως 300 ημέρες πριν από τον τοκετό. Αν αυτό αποδειχθεί, ο ενδιαφερόμενος αναγνωρίζεται ως πατέρας του τέκνου. Ανατροπή του τεκμηρίου και μη αναγνώριση της πατρότητας επέρχεται εφόσον υπάρξει ένσταση από την πλευρά της μητέρας για σοβαρές αμφιβολίες, η οποία θα πρέπει να αποδείξει ότι το πατέρας του τέκνου δεν είναι ο ενδιαφερόμενος, αλλά άλλος.
Ποιες οι συνέπειες της αναγνώρισης τέκνου;
Εφόσον επέλθει αναγνώριση εκούσια ή δικαστική, το τέκνο θεωρείται ως γεννημένο σε γάμο, με την έννοια ότι αποκτά όλα τα οικογενειακά και κληρονομικά δικαιώματα και από την πλευρά του πατέρα του και των συγγενών του. Μοναδική εξαίρεση είναι το επώνυμο του τέκνου, καθώς το τέκνο δεν αποκτά αυτόματα το επίθετο του πατέρα, αλλά απαιτείται σχετική δήλωση στο ληξιαρχείο.
Τέλος, όσον αφορά τη γονική μέριμνα, ο πατέρας την αποκτά μετά την αναγνώριση του τέκνου, ωστόσο για να την ασκήσει και αυτός θα πρέπει να υπάρξει ξεχωριστή συμφωνία με τη μητέρα.
Είναι περίπλοκη διαδικασία η αναγνώριση τέκνου;
Καταληκτικά, το ζήτημα της πατρότητας τέκνου και η αναγνώριση αυτής, μπορεί να γίνει ιδιαίτερα πολύπλοκη διαδικασία, στην περίπτωση που δεν υπήρξε ποτέ γάμος ή σύμφωνο συμβίωσης μεταξύ των γονέων και η μητέρα δεν συναινεί στην αναγνώριση της πατρότητας.
Για το λόγο αυτό απαιτείται σωστός χειρισμός από εξειδικευμένο σε οικογενειακά θέματα δικηγόρο.
Νομοθεσία σχετικά με την αναγνώριση τέκνου – πατρότητα:
Άρθρα 1475επ. – Αστικός Κώδικας – Εκούσια αναγνώριση
«Ο πατέρας μπορεί να αναγνωρίσει ως δικό του το τέκνο που γεννήθηκε χωρίς γάμο, εφόσον συναινεί σ` αυτό και η μητέρα. Αν η μητέρα έχει πεθάνει ή δεν έχει δικαιοπρακτική ικανότητα, η αναγνώριση γίνεται με μόνη τη δήλωση του πατέρα.
Η συμβολαιογραφική συναίνεση του άνδρα σε τεχνητή γονιμοποίηση, που προβλέπεται στο άρθρο 1456 § 1 εδ. β, επέχει θέση εκούσιας αναγνώρισης. Η αντίστοιχη συναίνεση της γυναίκας ισχύει και ως συναίνεσή της στην εκούσια αναγνώριση.
Αν ο πατέρας έχει πεθάνει ή δεν έχει δικαιοπρακτική ικανότητα, η αναγνώριση μπορεί να γίνει από τον παππού ή τη γιαγιά της πατρικής γραμμής. Αν το τέκνο έχει πεθάνει, η αναγνώριση ενεργεί υπέρ των κατιόντων του.»
«Η αναγνώριση από τον πατέρα ή τους γονείς του γίνεται με δήλωση ενώπιον συμβολαιογράφου ή με διαθήκη. Η συναίνεση της μητέρας, σύμφωνα με το προηγούμενο άρθρο, παρέχεται με δήλωση ενώπιον συμβολαιογράφου. Οι δηλώσεις της αναγνώρισης και της συναίνεσης γίνονται αυτοπροσώπως και χωρίς αίρεση ή προθεσμία. Ανάκληση των δηλώσεων είναι ανίσχυρη.
Η μητέρα έχει δικαίωμα να ζητήσει με αγωγή την αναγνώριση της πατρότητας του τέκνου της που γεννήθηκε χωρίς γάμο της με τον πατέρα του. Το ίδιο δικαίωμα έχει και το τέκνο. Όταν η μητέρα αρνείται την προβλεπόμενη από την πρώτη παράγραφο του άρθρου 1475 συναίνεσή της, δικαίωμα δικαστικής αναγνώρισης έχουν επίσης ο πατέρας και, στην περίπτωση της τρίτης παραγράφου του άρθρου 1475, ο παππούς ή η γιαγιά της πατρικής γραμμής. Αν διενεργηθεί τεχνητή γονιμοποίηση με γεννητικό υλικό τρίτου δότη, η δικαστική αναγνώριση της πατρότητας αποκλείεται, έστω και αν η ταυτότητά του είναι ή γίνει εκ των υστέρων γνωστή.
Η πατρότητα τεκμαίρεται, αν αποδειχθεί ότι αυτός, για τον οποίο προβάλλεται ισχυρισμός ότι είναι πατέρας, είχε σαρκική συνάφεια με τη μητέρα κατά το κρίσιμο διάστημα της σύλληψης. Το τεκμήριο δεν ισχύει, αν η αγωγή ασκείται από το τέκνο μετά την ενηλικίωσή του και ο πατέρας πέθανε πριν από το τέλος της αποδεικτικής διαδικασίας στον πρώτο βαθμό.»
Για περισσότερες πληροφορίες και νομικές συμβουλές σχετικά με την πατρότητα, την αναγνώριση τέκνου και γενικότερα οικογενειακά θέματα μπορείτε να καλείτε στα δικηγορικά μας γραφεία:
Θεσσαλονίκη: 2310 500 442
Περαία Θεσσαλονίκης: 2392 181 200
Αθήνα: 210 9585365
(Ώρες επικοινωνίας Δευτέρα – Παρασκευή: 09:00-14:30 & 18:00-20:00 – εκτός απογεύματος Τετάρτης)