Νόμος Κατσέλη: Πότε χάνεται η ρύθμιση. Τι είναι η αίτηση έκπτωσης και ποιες άμυνες έχουν οι δανειολήπτες
Μιχαήλ Ζηδιανάκης,
Επικεφαλής e-Νομικά
Δικηγόρος Παρ’ Αρείω Πάγω,
Διαπιστευμένος Διαμεσολαβητής στο Υπουργείο Δικαιοσύνης
Μ.Δ.Ε Α.Π.Θ.
Ο Νόμος Κατσέλη (Ν. 3869/2010) υπήρξε για χρόνια το βασικό εργαλείο προστασίας των υπερχρεωμένων νοικοκυριών. Παρά την κατάργησή του, χιλιάδες αποφάσεις εξακολουθούν να ισχύουν και να ρυθμίζουν τις οφειλές πολιτών. Ωστόσο, η προστασία που παρέχει ο Νόμος Κατσέλη δεν είναι απεριόριστη: υπό προϋποθέσεις μπορεί να χαθεί.
Πότε χάνεται η ρύθμιση του Νόμου Κατσέλη;
Η ρύθμιση χάνεται κυρίως όταν ο δανειολήπτης:
- Δεν καταβάλλει τις δόσεις που έχουν οριστεί με τη δικαστική απόφαση.
- Υποβάλλει ανακριβή ή ψευδή στοιχεία κατά την αρχική αίτηση (π.χ. αποκρύπτει περιουσιακά στοιχεία ή εισοδήματα).
- Μεταβιβάζει ακίνητα ή περιουσία χωρίς να ενημερώσει το Δικαστήριο ή κατά τρόπο που θεωρείται καταστρατήγηση της απόφασης.
- Παραβιάζει άλλες υποχρεώσεις που τέθηκαν από το Δικαστήριο (π.χ. καταβολή συγκεκριμένου ποσού για διάσωση της πρώτης κατοικίας).
Τι είναι η αίτηση έκπτωσης από το νόμο Κατσέλη;
Η αίτηση έκπτωσης είναι το δικονομικό μέσο που έχουν οι τράπεζες ή οι πιστωτές για να ζητήσουν από το Δικαστήριο να κηρύξει τον οφειλέτη έκπτωτο από τη ρύθμιση.
Συνήθως ασκείται όταν:
- Ο δανειολήπτης παραλείπει συστηματικά να πληρώνει τις δόσεις.
- Υπάρχουν ενδείξεις ότι ο οφειλέτης ενήργησε δόλια κατά την ένταξή του στον Νόμο.
- Ανακύψουν νέα στοιχεία που δείχνουν ότι ο οφειλέτης έχει καλύτερη οικονομική δυνατότητα από ό,τι είχε δηλώσει.
Αν γίνει δεκτή η αίτηση, ο οφειλέτης χάνει τη ρύθμιση και οι τράπεζες αποκτούν ξανά δικαίωμα να προχωρήσουν σε κατασχέσεις και πλειστηριασμούς.
Ποιες είναι οι άμυνες των δανειοληπτών του νόμου Κατσέλη;
Οι δανειολήπτες έχουν ουσιαστικές άμυνες απέναντι στην αίτηση έκπτωσης:
- Απόδειξη καταβολών: με αποδείξεις πληρωμών μπορούν να δείξουν ότι τηρούν τη ρύθμιση ή ότι τυχόν καθυστερήσεις ήταν μικρές/δικαιολογημένες.
- Επίκληση μεταβολής συνθηκών: αν προέκυψαν σοβαροί λόγοι (π.χ. ασθένεια, ανεργία), μπορούν να αιτηθούν τροποποίηση της ρύθμισης αντί για έκπτωση.
- Αντίκρουση ισχυρισμών περί δόλου: με έγγραφα και μάρτυρες αποδεικνύεται ότι δεν υπήρξε πρόθεση εξαπάτησης του Δικαστηρίου.
- Επίκληση αρχής αναλογικότητας: οι δικαστές συχνά σταθμίζουν αν η απώλεια της ρύθμισης θα οδηγήσει σε δυσανάλογη και ανεπανόρθωτη βλάβη.
Συμπέρασμα
Η ρύθμιση του Νόμου Κατσέλη μπορεί να χαθεί, κυρίως λόγω παραλείψεων του ίδιου του οφειλέτη. Οι τράπεζες έχουν το εργαλείο της αίτησης έκπτωσης, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι ο δανειολήπτης μένει ανυπεράσπιστος.
Με σωστή νομική στρατηγική, μπορεί να αποδείξει ότι τηρεί τις υποχρεώσεις του ή ότι υπάρχει δικαιολογημένη αδυναμία που επιβάλλει την τροποποίηση – και όχι την απώλεια – της ρύθμισης.
Οι δανειολήπτες που βρίσκονται στον Νόμο Κατσέλη πρέπει να είναι ιδιαίτερα συνεπείς στις πληρωμές τους και σε κάθε περίπτωση να αντιδρούν άμεσα αν οι τράπεζες καταθέσουν αίτηση έκπτωσης.
Τι πρέπει και τι δεν πρέπει να κάνει ο δανειολήπτης στον Νόμο Κατσέλη
| ✅ Τι ΠΡΕΠΕΙ να κάνει | ❌ Τι ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ να κάνει |
| Να πληρώνει εγκαίρως τις δόσεις που όρισε το Δικαστήριο. | Να καθυστερεί συστηματικά ή να σταματά τις πληρωμές. |
| Να φυλάσσει αποδείξεις καταβολών και να τις προσκομίζει αν χρειαστεί. | Να βασίζεται μόνο στη μνήμη ή σε προφορικές συμφωνίες. |
| Να ενημερώνει το Δικαστήριο ή τον δικηγόρο του σε περίπτωση σοβαρής μεταβολής (ανεργία, ασθένεια, μείωση εισοδήματος). | Να αποκρύπτει αλλαγές στην οικονομική του κατάσταση. |
| Να δηλώνει όλα τα περιουσιακά στοιχεία και τα εισοδήματά του με ειλικρίνεια. | Να υποβάλει ανακριβή ή ψευδή στοιχεία (κινδυνεύει με έκπτωση). |
| Να ζητά τροποποίηση της ρύθμισης αν αδυνατεί να πληρώσει τις ίδιες δόσεις. | Να μένει άπρακτος και να αφήνει τη ρύθμιση να «χαθεί». |
| Να ζητά νομική συμβουλή αν λάβει αίτηση έκπτωσης από τράπεζα. | Να αγνοεί τις κοινοποιήσεις ή να μην ασκεί τα δικαιώματά του. |
| Να είναι συνεπής στην καταβολή των ποσών για τη διάσωση της πρώτης κατοικίας. | Να επιχειρεί μεταβίβαση ακινήτων χωρίς άδεια ή ενημέρωση. |
Η συνέπεια και η διαφάνεια είναι το «κλειδί» για να διατηρηθεί η προστασία του Νόμου Κατσέλη. Οι τράπεζες συχνά καταθέτουν αίτηση έκπτωσης, αλλά οι δανειολήπτες έχουν άμυνες – αρκεί να ενεργούν έγκαιρα.
