ΕΞΩΔΙΚΑΣΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΡΥΘΜΙΣΗΣ ΟΦΕΙΛΩΝ ΑΝΑΛΥΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ – ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 2025

Οι συχνότερες ερωτήσεις – απαντήσεις για τον εξωδικαστικό συμβιβασμό μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού ρύθμισης οφειλών (ενημέρωση 2025)

1.Τι είναι ο Εξωδικαστικός Μηχανισμός Ρύθμισης Οφειλών και τι μπορούν να πετύχουν οι δανειολήπτες μέσω αυτού;

Ως Εξωδικαστικός Μηχανισμός Ρύθμισης Οφειλών χαρακτηρίζεται μια εξωδικαστική διαδικασία για τη διευθέτηση – ρύθμιση χρηματικών οφειλών προς χρηματοδοτικούς φορείς (Τράπεζες και FUND), το Δημόσιο  και τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης. 

Στόχος του μηχανισμού αυτού είναι οι δανειολήπτες – οφειλέτες  να μπορέσουν να ρυθμίσουν βιώσιμα τις οφειλές τους και να αποφύγουν την πτώχευση διασφαλίζοντας παράλληλα τα περιουσιακά τους στοιχεία.  

2. Ποιες οι αλλαγές –  τελευταία νέα στον εξωδικαστικό για το 2025 (σύντομη ανάλυση).

Ο νόμος 5193/2025 αποτελεί τη σημαντικότερη και ουσιαστικότερη τροποποίηση που εισαγεται στον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών για το 2025 καθώς διευρύνονται σημαντικά τα εισοδηματικά όρια ένταξης καλυπτοντας πλέον πολύ μεγάλη μερίδα δανειοληπτών και οφειλετών. Πλέον ο εξωδικαστικός μηχανισμός καλύπτει σχεδόν το 85% των οφειλετών έναντι του μόλις 7% που κάλυπτε μέχρι σήμερα απευθυνόμενος επί της ουσίας στο σύνολο της μεσαίας τάξης.

Ειδικότερα, διπλασιάζονται τα εισοδηματικά όρια για τον χαρακτηρισμό δανειολήπτη ως επιλέξιμου (ευάλωτου). Οι πιστωτές υποχρεούνται πλέον να συναινεσουν στην ένταξη του οφειλέτη στον εξωδικαστικό μηχανισμό.

Τα νέα όρια διαμορφώνονται ως εξής:   

• Άγαμος: Από 7.000 στα 14.000 ευρώ.
• Νοικοκυριό αποτελούμενο από δύο μέλη: Από 10.500 σε 21.000 ευρώ.
• Νοικοκυριό αποτελούμενο από τρία μέλη ή μονογονεϊκή οικογένεια με ένα ανήλικο μέλος: Από 14.000 στα 28.000 ευρώ.
• Νοικοκυριό αποτελούμενο από τέσσερα ή μονογονεϊκή οικογένεια με δύο ανήλικα μέλη: Από 17.500 στα 35.000 ευρώ.
• Νοικοκυριό αποτελούμενο από πέντε μέλη και πάνω ή μονογονεϊκή οικογένεια με τρία ανήλικα μέλη και πάνω: Από 21.000 στα 42.000 ευρώ.

Περιουσιακά όρια στον εξωδικαστικό μηχανισμό (ευάλωτου)

• Άγαμος: Από 120.000 στα 240.000 ευρώ.
• Νοικοκυριό αποτελούμενο από δύο μέλη: Από 135.000 σε 270.000 ευρώ.
• Νοικοκυριό αποτελούμενο από τρία μέλη ή μονογονεϊκή οικογένεια με ένα ανήλικο μέλος: Από 150.000 στα 300.000 ευρώ.
• Νοικοκυριό αποτελούμενο από τέσσερα ή μονογονεϊκή οικογένεια με δύο ανήλικα μέλη: Από 165.000 στα 330.000 ευρώ.
• Νοικοκυριό αποτελούμενο από πέντε μέλη και πάνω ή μονογονεϊκή οικογένεια με τρία ανήλικα μέλη και πάνω: Από 180.000 στα 360.000 ευρώ.  

Σημειώνεται ότι τίθεται ανώτατο όριο ύψους 300.000 Ευρώ ως προς τις οφειλές

Περαιτέρω, θεσμοθετείται η  υποχρέωση του πιστωτή να καταθέσει έγγραφη πρόταση ρύθμισης στον οφειλέτη πριν από τη διενέργεια του πλειστηριασμού. Τονίζεται ακόμα ότι ο ευάλωτος οφειλέτης θα έχει τη δυνατότητα υποβολής αίτησης στον εξωδικαστικό μηχανισμό  τουλάχιστον 20 μέρες πριν από τον πλειστηριασμό 

Ως προς τις λοιπές τροποποιήσεις που έχουν βελτιώσει τον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών σημειώνονται τα κάτωθι: 

Ο νόμος 5024/2023 και οι σχετικές υπουργικές αποφάσεις 40953 και 40992 έφεραν σημαντικές αλλαγές στη διαδικασία του εξωδικαστικού μηχανισμού. Οι νέες αυτές ρυθμίσεις στοχεύουν στην προστασία των ευάλωτων οφειλετών και στη βελτίωση της λειτουργίας του εξωδικαστικού μηχανισμού. 

Μία από τις κύριες αλλαγές που εισήγαγε ο νόμος είναι η υποχρέωση των χρηματοδοτικών φορέων και των οφειλετών να αιτιολογούν γιατί δεν συμφωνούν με την πρόταση ρύθμισης που προκύπτει από το υπολογιστικό εργαλείο. Οι χρηματοδοτικοί φορείς θα πρέπει να χρησιμοποιούν προκαθορισμένες αιτιολογίες που έχουν προετοιμάσει η Ελληνική Ένωση Τραπεζών και η Ένωση Εταιρειών Διαχείρισης Απαιτήσεων.  

Σε περίπτωση, μάλιστα, που η αιτιολόγηση δεν είναι πειστική, ο οφειλέτης μπορεί να την αμφισβητήσει σε μελλοντική δικαστική διαμάχη, προβάλλοντας την καταχρηστική συμπεριφορά του πιστωτή. Επίσης, έχει προστεθεί νέα καρτέλα “Ψηφοφορία” στην πλατφόρμα του εξωδικαστικού μηχανισμού, όπου οι πιστωτές καταχωρούν την αιτιολογία απόρριψης της πρότασης του υπολογιστικού εργαλείου. Αντίστοιχο πεδίο έχει προστεθεί και στη “Σύμβαση Αναδιάρθρωσης/Εκπροσώπηση” για τους οφειλέτες. 

Ακόμη, πλέον θεωρείται υποχρεωτική η αποδοχή της πρότασης αναδιάρθρωσης χρέους για ευάλωτους οφειλέτες από τις Τράπεζες, τους διαχειριστές δανείων και το Δημόσιο, εκτός αν υπάρχουν αποδείξεις ότι ο οφειλέτης δεν είναι πραγματικά ευάλωτος.  

Εξίσου σημαντική αλλαγή, που υλοποιήθηκε με τις υπουργικές αποφάσεις 40953 και 40992, είναι η μείωση του επιτοκίου για τις ρυθμίσεις με τους δημόσιους φορείς (Δημόσιο και Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης – Φ.Κ.Α.) από κυμαινόμενο Euribor τριμήνου + 5% σε σταθερό επιτόκιο 3%. Σημειώνεται, μάλιστα, πως η μείωση του επιτοκίου θα ισχύει και για ρυθμίσεις που έχουν ήδη υλοποιηθεί, οδηγώντας σε σημαντική μείωση των τόκων που πρέπει να καταβάλουν οι οφειλέτες. Αυτό είναι κρίσιμο, καθώς μέχρι τώρα οποιαδήποτε διαγραφή βασικής οφειλής, τόκων ή προσαυξήσεων συχνά χανόταν λόγω του υψηλού επιτοκίου της ρύθμισης. 

Παράλληλα, προβλέπεται ως 28% μείωση της οφειλής σε δάνεια με εμπράγματη εξασφάλιση, με βελτιώσεις στον αλγόριθμο που εφαρμόζονται αυτόματα σε νέες αιτήσεις.

Επιπλέον, ο οφειλέτης μπορεί να ζητήσει, κατά την αίτηση υπαγωγής του στον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών, να διατηρήσει ακέραιες τις ενήμερες ή ήδη ρυθμισμένες οφειλές του προς χρηματοδοτικό φορέα και να ρυθμίσει μόνο τις υπόλοιπες οφειλές του προς άλλους χρηματοδοτικούς ή δημόσιους φορείς. Ωστόσο, σύμφωνα με τον νόμο, οι δόσεις των συνολικών ενήμερων ή ρυθμισμένων οφειλών του αιτούντος δεν πρέπει να διαφέρουν περισσότερο από 15% από τη δόση που θα προέκυπτε βάσει του υπολογιστικού εργαλείου. Οι σχετικές τροποποιήσεις έχουν ήδη εφαρμοστεί στην πλατφόρμα, όπου ο οφειλέτης μπορεί να επιλέξει ποιες από τις μη ληξιπρόθεσμες οφειλές του επιθυμεί να εξαιρέσει από τη διαδικασία του εξωδικαστικού μηχανισμού.

Επίσης, είναι σημαντικό να σημειωθεί η έκπτωση στο σύνολο των εκκρεμών τόκων που πρέπει να καταβληθούν για τη ρύθμιση, όταν αυτή προεξοφλείται πλήρως έναντι των δημοσίων φορέων. Η αλλαγή αυτή, μάλιστα, επηρεάζει επίσης τις προηγούμενες ρυθμίσεις που έχουν ήδη γίνει μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού πριν από την έναρξη ισχύος του νόμου. Παράλληλα, ο εξωδικαστικός πλέον δεν αφορά μόνο τις οφειλές προς χρηματοδοτικούς φορείς, το Δημόσιο και τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης, αλλά  μπορούν να ρυθμιστούν και οφειλές προς τρίτους, όπως οι οφειλές προς τους Δήμους. Επιπλέον, οι οφειλέτες που έχουν ολοκληρώσει τη διαδικασία μπορούν να υποβάλουν νέα αίτηση εντός δύο μηνών από την εφαρμογή του νόμου για τη ρύθμιση οφειλών προς τρίτους ή προς το Δημόσιο και τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης. Η προηγούμενη εξαίρεση που απαγορευόταν η υποβολή αίτησης στο εξωδικαστικό σύστημα ρύθμισης οφειλών για πρόσωπο με ποσοστό οφειλών άνω του 90% προς έναν μόνο χρηματοδοτικό φορέα καταργήθηκε. Τώρα, η υποβολή αίτησης επιτρέπεται ακόμα και αν η οφειλή είναι προς μία μόνο τράπεζα, αρκεί να υπερβαίνει τα 10.000 ευρώ. Αυτό που ίσχυε ήδη για οφειλές προς το Δημόσιο και τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης τώρα εφαρμόζεται και σε χρηματοδοτικούς φορείς.

Ακόμα καθορίζεται ρητά ότι σε περίπτωση απόρριψης της αίτησης από τους χρηματοδοτικούς φορείς, η διμερής διαδικασία για τη ρύθμιση των οφειλών προς το Δημόσιο και τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης είναι υποχρεωτική, ενώ ταυτόχρονα παρέχεται η δυνατότητα ένταξης στον εξωδικαστικό μηχανισμό για άτομα που κληρονόμησαν οφειλές από επιχειρήσεις σε λύση ή εκκαθάριση. Αξιοσημείωτη αλλαγή θεωρείται και η πρόβλεψη για προκαταβολή έως 10% επί της οφειλής για όσους έχουν λάβει πρόγραμμα πλειστηριασμού, εξαιρουμένων των ευάλωτων οφειλετών.

Επιπρόσθετα, παρέχεται η δυνατότητα για κάθε φυσικό και νομικό πρόσωπο να ζητήσει μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας έκδοσης βεβαίωσης για τυχόν οφειλές προς τους χρηματοδοτικούς φορείς, το Δημόσιο και τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης. Ωστόσο, η υποβολή αυτής της αίτησης σημαίνει επίσης ότι ο οφειλέτης συναινεί στην άρση του απορρήτου των τραπεζικών καταθέσεών του και του φορολογικού του απορρήτου.

 Επιπλέον, με την υπουργική απόφαση αριθμός 40953, καθορίζεται ότι οι αιτήσεις που δεν έχουν οριστικοποιηθεί και δεν έχει υποβληθεί για αυτές αίτημα διόρθωσης θα διαγράφονται εντός 90 ημερών και θα θεωρούνται ως μη υποβληθείσες.

Τέλος, ενώ μέχρι σήμερα για κινητά αξίας άνω των 10.000 ευρώ απαιτούταν εκτίμηση από πιστοποιημένο εκτιμητή του Υπουργείου Οικονομικών, το όριο αυτό άλλαξε και τώρα είναι 50.000 ευρώ, καθιστώντας έτσι ακόμα πιο εύκολη και λιγότερο δαπανηρή την υποβολή αίτησης στον εξωδικαστικό μηχανισμό.

3. Μπορεί να σταματήσει ο πλειστηριασμός με την αίτηση στον εξωδικαστικό μηχανισμό;

Πράγματι, υφίσταται η δυνατότητα αναστολής του πλειστηριασμού, σε περίπτωση οριστικής υποβολής εκ μέρους του οφειλέτη αίτησης στον Εξωδικαστικό Μηχανισμό Ρύθμισης Οφειλών, υπό την προϋπόθεση πως ο πλειστηριασμός απέχει τουλάχιστον τρεις (3) μήνες από την ημερομηνία της οριστικής υποβολής της αίτησης.

Ασφαλώς, θα πρέπει να επισημανθεί πως δεν είναι επαρκής για την αναστολή του πλειστηριασμού η απλή δημιουργία της αίτησης, εάν αυτή δεν έχει υποβληθεί κατά τρόπο οριστικό. Από την υποβολή της αίτησης και μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας, με κάθε τρόπο, σύμφωνα με το άρθρου 18 του Ν. 4738/2020 αναστέλλονται η λήψη μέτρων αναγκαστικής εκτέλεσης καθώς και η συνέχιση της διαδικασίας αναγκαστικής εκτέλεσης. 

4.  Ποια χρέη μπορούν να ρυθμιστούν με τον Εξωδικαστικό Μηχανισμό Ρύθμισης Οφειλών;

Ο Εξωδικαστικός Μηχανισμός Ρύθμισης Οφειλών επιτρέπει την αναδιάρθρωση όλων των χρεών ανεξαιρέτως. Σύμφωνα με τον νόμο, υφίσταται η δυνατότητα ελεύθερης διαμόρφωσης της ρύθμισης των οφειλών προς χρηματοδοτικούς φορείς, χωρίς περιορισμό στον αριθμό των δόσεων. Ωστόσο, για τις οφειλές προς το Δημόσιο και τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης, ο ανώτατος αριθμός δόσεων για την αποπληρωμή τους καθορίζεται στις διακόσιες σαράντα (240) δόσεις.

5. Εντάσσονται στον Εξωδικαστικό Μηχανισμό οι ενήμερες οφειλές;

Ναι, στον Εξωδικαστικό Μηχανισμό Ρύθμισης Οφειλών μπορούν να ενταχθούν και οι ενήμερες οφειλές. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι οφειλές που δεν είναι ακόμη ληξιπρόθεσμες μπορούν επίσης να υπαχθούν στη διαδικασία αυτή, παρέχοντας τη δυνατότητα στους οφειλέτες να προβούν σε ρύθμιση των χρεών τους προτού καταστούν αυτά ληξιπρόθεσμα και να αποφύγουν περαιτέρω οικονομικές επιβαρύνσεις και νομικές συνέπειες.

6. Ποιο το όφελος της ένταξης στον Μηχανισμό;

Ο Εξωδικαστικός Μηχανισμός Ρύθμισης Οφειλών παρέχει μια ολοκληρωμένη και βιώσιμη λύση για φυσικά και νομικά πρόσωπα, των οποίων οι οφειλές προς το Δημόσιο, τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης, τις τράπεζες, τους διαχειριστές απαιτήσεων (servicers), καθώς και οι οφειλές υπέρ τρίτων που εισπράττονται από τη φορολογική διοίκηση ξεπερνούν συνολικά τα 10.000 ευρώ. 

Στα οφέλη ένταξης στον Εξωδικαστικό Μηχανισμό Ρύθμισης Οφειλών περιλαμβάνονται, ανάμεσα σε άλλα, τα κάτωθι:

• Αναστολή των μέτρων αναγκαστικής εκτέλεσης: Οι διαδικασίες ατομικής και συλλογικής αναγκαστικής εκτέλεσης κατά του οφειλέτη αναστέλλονται όσο τηρείται η ρύθμιση. Συνεπώς ο οφειλέτης προστατεύεται από κατάσχεση και πλειστηριασμό.
• Έκδοση αποδεικτικού φορολογικής και ασφαλιστικής ενημερότητας: Οι οφειλέτες μπορούν να αποκτήσουν φορολογική και ασφαλιστική ενημερότητα.
• Ρύθμιση δανείων με εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου: Δίνεται η δυνατότητα ρύθμισης δανείων που έχουν την εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου.
• Δυνατότητα διαγραφής οφειλών: Παρέχεται η δυνατότητα διαγραφής βασικής οφειλής, τόκων, προστίμων και προσαυξήσεων.
• Μερική διαγραφή χρέους: Προσφέρεται η δυνατότητα μερικής διαγραφής χρέους, αποφεύγοντας την προσφυγή σε δικαστικές λύσεις, με την προϋπόθεση ότι ο οφειλέτης, οι συνοφειλέτες και οι εγγυητές μπορούν να αποδείξουν πραγματική οικονομική αδυναμία.
• Μακροχρόνιο πλάνο αποπληρωμής: Δημιουργείται ένα μακροχρόνιο πλάνο αποπληρωμής των οφειλών, το οποίο μπορεί να φτάσει έως τις 240 δόσεις για οφειλές προς το Δημόσιο και τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης και έως 420 δόσεις για οφειλές προς χρηματοπιστωτικούς φορείς.

7. Τι προβλέπει η μερική διαγραφή οφειλών στο πλαίσιο του Εξωδικαστικού Μηχανισμού;

Η μερική διαγραφή οφειλών στο πλαίσιο του Εξωδικαστικού Μηχανισμού Ρύθμισης Οφειλών περιλαμβάνει τις εξής προβλέψεις:

• Έως 75% επί της βασικής οφειλής προς το Δημόσιο.
• Έως 85% επί των προσαυξήσεων των ληξιπρόθεσμων οφειλών προς την ΑΑΔΕ και το e-ΕΦΚΑ.
• Έως 95% επί των προστίμων της ΑΑΔΕ.
• Έως 80% επί της βασικής οφειλής, καθώς και έως 100% επί των τόκων προς τις τράπεζες και τους διαχειριστές δανείων.

Εκτός αυτών, και όσον αφορά τους μη ευάλωτους οφειλέτες, για τους οποίους έχει εκδοθεί πρόγραμμα πλειστηριασμού, τίθεται ως ανώτατο όριο το 10% επί της οφειλής για την προκαταβολή που μπορούν να απαιτήσουν οι πιστωτές, προκειμένου να συναινέσουν σε ρύθμιση και να αναστολή του πλειστηριασμού.

8. Πώς μπορεί να διαμορφωθεί το μακροχρόνιο πλάνο αποπληρωμής των οφειλών και δανείων;

-Για ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το Δημόσιο και τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης, προβλέπεται αποπληρωμή σε έως 240 δόσεις.

-Όσον αφορά τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια προς τράπεζες και διαχειριστές δανείων (servicers), οι οφειλές μπορούν να ρυθμιστούν:

• Σε έως 420 δόσεις για οφειλές φυσικών προσώπων που είναι ολικά ή μερικά καλυμμένες από ειδικά προνόμια.
• Σε έως 240 δόσεις για οφειλές φυσικών προσώπων που δεν έχουν ειδικά προνόμια, καθώς και για οφειλές νομικών προσώπων που είναι ολικά ή μερικά καλυμμένες από ειδικά προνόμια.
• Σε έως 180 δόσεις για οφειλές νομικών προσώπων, τις οποίες δεν καλύπτουν ειδικά προνόμια.

9. Ποιο είναι το όφελος για τους δανειολήπτες από την πρόσφατη αλλαγή στον αλγόριθμο του εξωδικαστικού;

Η πρόσφατη επέμβαση του νομοθέτη βελτίωσε τον μαθηματικό τύπο- αλγόριθμο για δάνεια, τα οποία εξασφαλίζονται εμπραγμάτως, με σκοπό την αύξηση του «κουρέματος» της οφειλής για το σύνολο των δανειοληπτών και όχι μόνο για τους ευάλωτους. Συνεπώς, το «κούρεμα» για τα δάνεια με εμπράγματη ασφάλεια αυξάνεται, έως και κατά 28%, συγκριτικά με το ισχύον καθεστώς.

10. Οι δόσεις της ρύθμισης του εξωδικαστικού μηχανισμού είναι έντοκες; Ποιο είναι το επιτόκιο;

Το επιτόκιο για τις ρυθμίσεις οφειλών προς Δημόσιο, Τράπεζες και εταιρίες διαχείρισης απαιτήσεων ορίζεται σε σταθερό ποσοστό 3% για μία τριετία. Προηγουμένως, το επιτόκιο για τα χρέη προς χρηματοπιστωτικούς φορείς καθοριζόταν ανάλογα με τη φύση της οφειλής, με euribor συν 2,5 μονάδες για εξασφαλισμένες οφειλές και συν 3 μονάδες για μη εξασφαλισμένες οφειλές.

Για τις οφειλές προς το Δημόσιο και τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης, το επιτόκιο είχε ήδη καθοριστεί σταθερά στο 3%. Το νέο σταθερό επιτόκιο του 3% ισχύει για τις οφειλές που είναι εμπραγμάτως εξασφαλισμένες ή καλύπτονται με άλλα προνόμια, ενώ για τις ανεξασφαλίστες οφειλές ισχύει επιτόκιο 4%. Αυτά τα ποσοστά θα ισχύουν για τα επόμενα τρία έτη και θα εφαρμόζονται στις αιτήσεις που υποβάλλονται για αξιολόγηση από τους πιστωτές, παρέχοντας στον οφειλέτη την πρόταση του αλγορίθμου.

11. Ποιες οφειλές εντάσσονται στον εξωδικαστικό μηχανισμό;

Στον εξωδικαστικό μηχανισμό εντάσσονται οι οφειλές προς διάφορους πιστωτές, συμπεριλαμβανομένων:

• Οφειλές προς το Δημόσιο: Περιλαμβάνουν φόρους, τέλη, και άλλες δημόσιες οφειλές που εκκρεμούν προς το Δημόσιο, όπως π.χ. το Ελληνικό Δημόσιο, το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, τον ΟΑΕΔ, ΔΟΥ  
• Οφειλές προς χρηματοπιστωτικούς φορείς: Περιλαμβάνουν δάνεια, πιστωτικές κάρτες, και άλλα χρηματοοικονομικά προϊόντα.
• Οφειλές προς τραπεζικούς φορείς και εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων: Αυτές είναι οφειλές που προκύπτουν από δάνεια και χρεώσεις προς τράπεζες και εταιρείες που διαχειρίζονται χρέη (servicers – FUND).
• Οφειλές προς Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης: Περιλαμβάνουν οφειλές προς τα Ταμεία Κοινωνικής Ασφάλισης, όπως το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, τον ΟΑΕΔ, κ.λπ.

12. Ποιος λαμβάνει την πρωτοβουλία προκειμένου ένας οφειλέτης να ενταχθεί στον Εξωδικαστικό Μηχανισμό Ρύθμισης Οφειλών;

Η διαδικασία ένταξης στον Εξωδικαστικό Μηχανισμό είναι δυνατόν να ξεκινήσει είτε από τον οφειλέτη, είτε από τους χρηματοδοτικούς φορείς. Οι τελευταίοι δεν είναι υποχρεωμένοι να υποβάλουν πρόταση ρύθμισης οφειλών, ενώ, παράλληλα, δεν υφίσταται δέσμευση από πλευράς τους όσον αφορά το περιεχόμενο της ενδεχόμενης πρότασής τους. 

Για τη βελτίωση του θεσμικού πλαισίου, έτσι ώστε να υποστηριχθούν οι δανειολήπτες γενικότερα, και ιδιαίτερα οι ευάλωτοι, τροποποιήθηκε με τον νόμο 5072/2023 ο νόμος 4738/2020. Αυτή η τροποποίηση περιλαμβάνει μεγάλο αριθμό προνοιών για τους ευάλωτους δανειολήπτες, συμπεριλαμβανομένης της πρόβλεψης του άρθρου 66 του νόμου 5072/2023.  

Βάσει αυτής, στο εξής τεκμαίρεται για τον ευάλωτο δανειολήπτη, που υποβάλει αίτηση στον εξωδικαστικό μηχανισμό, η συναίνεση όλων των πιστωτών επί της παραγόμενης αντιπρότασής τους, μεταξύ των οποίων οι χρηματοδοτικοί φορείς, το Δημόσιο και οι φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης.

13.  Ποιοι έχουν δικαίωμα υπαγωγής στον Εξωδικαστικό Μηχανισμό – προϋποθέσεις ένταξης στον εξωδικαστικό;

Όλοι οι οφειλέτες, είτε είναι φυσικά είτε νομικά πρόσωπα, έχουν το δικαίωμα να υποβάλουν αίτηση στον εξωδικαστικό μηχανισμό, εάν οι οφειλές τους υπερβαίνουν τα 10.000 ευρώ και είναι ληξιπρόθεσμες, ενήμερες ή εξυπηρετούμενες. Αυτό ισχύει υπό την προϋπόθεση ότι υπάρχει απόδειξη ότι η οικονομική τους κατάσταση έχει επιδεινωθεί κατά 20% τουλάχιστον. Επίσης, το δικαίωμα υποβολής αίτησης χορηγείται εκ του νόμου και  σε εκείνους που κληρονόμησαν οφειλές προς το Δημόσιο και τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης από επιχειρήσεις που έχουν κλείσει.

Σημειώνεται ότι έχει καταργηθεί ο περιορισμός που ίσχυε στο παρελθόν, σύμφωνα με τον οποίο μπορούσε να γίνει ρύθμιση μόνο εάν το 90% των οφειλών προερχόταν από έναν μόνο φορέα.

14. Σε ποιες περιπτώσεις δεν μπορεί κάποιος να κάνει αίτηση στον εξωδικαστικό μηχανισμό;

• Εάν έχει υποβληθεί στο παρελθόν αίτηση εξυγίανσης ή αίτηση υπαγωγής στον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών του ν. 4469/2017 (για τους εμπόρους), ή αίτηση υπερχρεωμένων του ν. 3869/2010 ή αίτηση για την προστασία της κύριας κατοικίας του ν. 4605/2019,  είναι αναγκαία η προηγούμενη παραίτηση από αυτές τις διαδικασίες πριν υποβάλουν οι δανειολήπτες αίτηση για την ένταξή τους στον Εξωδικαστικό Μηχανισμό του ν. 4738/2020.
• Για όσους έχουν υπαχθεί σε κάποια από τις ανωτέρω αναφερόμενες διαδικασίες ή στον ν. 4307/2014, θα πρέπει αναγκαστικά να παρέλθει χρονικό διάστημα 15 μηνών από τη δημοσίευση της απόφασης υπαγωγής.
• Αίτηση υπαγωγής στον Εξωδικαστικό Μηχανισμό απαγορεύεται, σε περίπτωση που ήδη έχει γίνει προσπάθεια ένταξης σε αυτόν και από τη στιγμή της ολοκλήρωσης της διαδικασίας δεν έχει παρέλθει χρονικό διάστημα 12 μηνών.
• Για αιτούντες που είναι νομικά πρόσωπα και έχει υπάρξει αμετάκλητη καταδικαστική απόφαση για συγκεκριμένα αδικήματα που τέλεσαν ο διευθύνων σύμβουλος, ο διαχειριστής ή εταίρος (κυρίως φοροδιαφυγή, ξέπλυμα, υπεξαίρεση, απάτη κ.λπ.) σε βαθμό κακουργήματος ( όμως, για το αδίκημα της απάτης σε βάρος του Δημοσίου ή Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης είναι αρκετή η καταδίκη σε βαθμό πλημμελήματος), η τέλεση των οποίων έγινε κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους. 

15.  Για ποιους λόγους μπορεί να απορριφθεί μία αίτηση στον εξωδικαστικό;

Αποσκοπώντας στη διασφάλιση της διαφάνειας και της λογοδοσίας σε όλα τα στάδια λειτουργίας του εξωδικαστικού μηχανισμού ρύθμισης οφειλών, υφίσταται η υποχρέωση πλήρους και δημόσιας τεκμηρίωσης από τους χρηματοδοτικούς φορείς των λόγων, για τους οποίους απέρριψαν την παραγόμενη από τον αλγόριθμο πρόταση ρύθμισης οφειλών.  

Ως αιτιολογίες απόρριψης πρότασης ρύθμισης από τους χρηματοδοτικούς φορείς, στο πλαίσιο του εξωδικαστικού μηχανισμού του ν. 4738/2020 θεωρούνται οι εξής:

• Ο οφειλέτης έχει επαρκή οικονομική δυνατότητα ή/και περιουσία, έτσι ώστε να προβεί στην εξόφληση των οφειλών του
• Προκύπτει ανεπαρκής οικονομική δυνατότητα ενεχομένων/αντικειμενική αδυναμία εξυπηρέτησης της αιτούμενης ρύθμισης από τον οφειλέτη.
• Δεν έχουν συμμετάσχει στη διαδικασία όλοι οι ενεχόμενοι (συνοφειλέτες ή/και εγγυητές). 
• Ο οφειλέτης αιτείται τη ρύθμιση μόνο με φορείς του Δημοσίου.
• Ο οφειλέτης έχει αθετήσει στο παρελθόν συμφωνηθείσες ρυθμίσεις.
• Προκύπτει ιστορικό αντισυναλλακτικής συμπεριφοράς από την πλευρά του οφειλέτη.
• Μέσα στους επόμενους 3 μήνες πρόκειται να διεξαχθεί πλειστηριασμός. 
• Πρόσφατη εξυπηρετούμενη ρύθμιση με τον πιστωτικό φορέα που εποπτικά (ταξινόμηση δανείου) απαγορεύει την επαναρρύθμιση.
• Δεν προκύπτει αναγκαιότητα ρύθμισης της ενήμερης ή ήδη ρυθμισμένης και ενήμερης οφειλής. 
• Έχει προσφάτως επιτευχθεί ρύθμιση με πιστωτή, στον οποίο έχουν παρασχεθεί εξασφαλίσεις, έτσι ώστε να μην είναι ισότιμη η μεταχείριση των πιστωτών.
• Υφίσταται ενεργή πίστωση.
• Δεν υπάρχει η έγκριση της ρύθμισης από τον φορέα, ο οποίος συγχρηματοδοτεί ή παρέχει την εγγύηση της χρηματοδότησης. 
• Το ύψος ή/και η φύση της οφειλής είναι τέτοια, ώστε ο εξωδικαστικός μηχανισμός του Ν.4738/2020 να μην αποτελεί το πρόσφορο μέσο ρύθμισης. 
• Εκτός πεδίου εφαρμογής του νόμου καθώς:

1. Ο οφειλέτης δεν παραιτήθηκε κατ’ έγκυρο τρόπο από αίτηση υπαγωγής στη διαδικασία του Ν. 3588/2007 ή του Ν. 3869/2010 ή του Ν. 4605/2019, ή ενώπιον του αρμοδίου δικαστηρίου για την επικύρωση συμφωνίας εξυγίανσης ή για την  κήρυξη πτώχευσης,
2. Εκδόθηκε οριστική απόφαση για οποιαδήποτε από τις ανωτέρω διαδικασίες ή συζητήθηκε η σχετική αίτηση ενώπιον του αρμοδίου δικαστηρίου και αναμένεται η έκδοση απόφασης,
3. Δεν παρήλθε η απαιτούμενη από το νομοθέτη χρονική περίοδος (Ν. 4738/2020, αρ. 7, παρ. 3,δ) από την έκδοση απόφασης κατά τα ανωτέρω αναφερόμενα ή την ολοκλήρωση προηγούμενης διαδικασίας εξωδικαστικής ρύθμισης της οφειλής του Ν. 4738/2020,
4. Υφίσταται αμετάκλητη καταδικαστική απόφαση σε βάρος του οφειλέτη για τα αδικήματα του άρθρου 7, παρ. ε, του Ν. 4738/2020,- ο οφειλέτης έχει τεθεί σε λύση ή εκκαθάριση,
5. Υπάρχουν εξυπηρετούμενες ή /και ενήμερες οφειλές του οφειλέτη, ο οποίος δεν επικαλείται ή επικαλείται, αλλά δεν προκύπτει αποδεικτικά η επιδείνωση της οικονομικής του κατάστασης κατά τουλάχιστον 20%, όπως απαιτείται.

16. Ποια τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσει ο οφειλέτης για την ένταξη στον Εξωδικαστικό Μηχανισμό – Διαδικασία αίτησης;

Εφόσον ο οφειλέτης πληροί τις προϋποθέσεις επιλεξιμότητας του Νόμου, θα πρέπει να ακολουθήσει τα εξής βήματα για την εξωδικαστική ρύθμιση των οφειλών του:

1. Είσοδος στην πλατφόρμα και δημιουργία αίτησης: Ο οφειλέτης εισέρχεται στην ηλεκτρονική πλατφόρμα εξωδικαστικού μηχανισμού ρύθμισης οφειλών (ofeiles.gov.gr) και δημιουργεί αίτηση χρησιμοποιώντας τους κωδικούς taxisnet.
2. Άρση απορρήτου: Πραγματοποιείται άρση απορρήτου για όλους τους εμπλεκομένων, δηλαδή του οφειλέτη, των συνοφειλετών και των εγγυητών.
3. Συμπλήρωση δεδομένων: Άντληση των δεδομένων των εμπλεκομένων και συμπλήρωση των στοιχείων που δεν είναι ήδη καταχωρημένα ηλεκτρονικά.
4. Υποβολή οριστικής αίτησης: Με την υποβολή της οριστικής αίτησης, επέρχεται αναστολή των διαδικασιών αναγκαστικής εκτέλεσης, όπως διαταγές πληρωμής, κατασχέσεις τραπεζικών λογαριασμών, δεσμεύσεις και πλειστηριασμοί στην κινητή και ακίνητη περιουσία του οφειλέτη.
5. Έλεγχος ύπαρξης πλούτου: Οι θεσμικοί πιστωτές διενεργούν έλεγχο ύπαρξης πλούτου των εμπλεκομένων.
6. Παραγωγή πρότασης ρύθμισης: Δύο μήνες μετά την υποβολή της αίτησης, παράγεται μια αυτοματοποιημένη πρόταση ρύθμισης οφειλών βάσει αλγορίθμου που λειτουργεί σύμφωνα με τους κανόνες του Νόμου, λαμβάνοντας υπόψη την αξία της περιουσίας και το διαθέσιμο εισόδημα του οφειλέτη και των συνοφειλετών – εγγυητών, μετά την κάλυψη των εύλογων και ανελαστικών δαπανών.
7. Επισκόπηση και ψηφοφορία: Οι τράπεζες και οι διαχειριστές δανείων εξετάζουν την πρόταση ρύθμισης οφειλών και συμμετέχουν σε ηλεκτρονική ψηφοφορία για την αποδοχή ή την απόρριψή της. Οι ιδιώτες θεσμικοί πιστωτές μπορούν να συμφωνήσουν, να διαφωνήσουν, να προτείνουν αντιπρόταση ή να μην ρυθμίσουν καθόλου. Αν η πλειοψηφία των ιδιωτών θεσμικών πιστωτών ψηφίσει θετικά, η απόφαση επιβάλλεται σε όλους. Το Δημόσιο ψηφίζει πάντα θετικά και παρέχει πρόταση ρύθμισης οφειλών αν πληρούνται οι προϋποθέσεις του Νόμου.
8. Αξιολόγηση από τον οφειλέτη: Ο οφειλέτης αξιολογεί την εγκεκριμένη πρόταση ρύθμισης.
9. Διαπραγμάτευση: Υπάρχει δυνατότητα διαπραγμάτευσης με τους ιδιώτες θεσμικούς πιστωτές μέσω πιστοποιημένου διαμεσολαβητή για τη δημιουργία εξατομικευμένης πρότασης ρύθμισης οφειλών, με πιθανή μερική ρευστοποίηση περιουσίας.
10. Αποδοχή ή απόρριψη πρότασης: Ο οφειλέτης μπορεί είτε να αποδεχτεί είτε να απορρίψει την πρόταση ρύθμισης χωρίς συνέπειες. Αν την αποδεχτεί, υπογράφει τη σχετική σύμβαση/συμφωνία ρύθμισης οφειλών, η οποία είναι διαθέσιμη στην ηλεκτρονική πλατφόρμα.

17.  Ποια στοιχεία πρέπει να περιέχει η αίτηση του οφειλέτη;

Τα υποχρεωτικά στοιχεία της αίτησης είναι τα κάτωθι:

–Πλήρη στοιχεία του οφειλέτη: Αυτό περιλαμβάνει τον κύκλο εργασιών ή το εισόδημα του τελευταίου οικονομικού έτους, τις συνολικές υποχρεώσεις προς τους πιστωτές, την περιγραφή της επιχειρηματικής δραστηριότητας, της οικονομικής κατάστασης, τους λόγους οικονομικής αδυναμίας και τις προοπτικές της επιχείρησης.

–Κατάλογος των πιστωτών: Λεπτομερής κατάλογος όλων των προσώπων και φορέων με απαιτήσεις κατά του οφειλέτη, συμπεριλαμβανομένων των πλήρων στοιχείων, των οφειλόμενων ποσών ανά πιστωτή και της ημερομηνίας καθορισμού κάθε οφειλής.

–Κατάλογος περιουσιακών στοιχείων: Πληροφορίες για τα κινητά και ακίνητα περιουσιακά στοιχεία του οφειλέτη στην Ελλάδα και το εξωτερικό, με εκτιμώμενες εμπορικές αξίες για τον υπολογισμό της αξίας ρευστοποίησης.

–Περιγραφή βαρών και εξασφαλίσεων: Αναλυτική περιγραφή των βαρών και εξασφαλίσεων που έχουν εγγραφεί στα περιουσιακά στοιχεία του οφειλέτη, συμπεριλαμβανομένου του είδους, του πιστωτή, του ασφαλιζόμενου ποσού και της σειράς.

–Δήλωση για μεταβιβάσεις περιουσιακών στοιχείων: Πληροφορίες για οποιαδήποτε μεταβίβαση ή επιβάρυνση περιουσιακού στοιχείου εντός των τελευταίων πέντε ετών.

Επιπλέον, αν ο οφειλέτης είναι φυσικό πρόσωπο, πρέπει να υποβάλει και τα εξής:

-Στοιχεία συζύγου και εξαρτώμενων μελών: Πλήρη στοιχεία του συζύγου και των εξαρτώμενων μελών, όπως ονοματεπώνυμο, ΑΦΜ, ΚΑΔ αν ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα, τηλέφωνο και ηλεκτρονική διεύθυνση.

-Κατάλογος περιουσιακών στοιχείων: Λεπτομέρειες για τα κινητά και ακίνητα περιουσιακά στοιχεία στην Ελλάδα και το εξωτερικό για τον σύζυγο ή συμβίο και τα εξαρτώμενα μέλη, με αναφορά στην εκτιμώμενη εμπορική αξία.

-Οικογενειακό εισόδημα: Στοιχεία για το οικογενειακό εισόδημα από οποιαδήποτε πηγή.

Αν ο οφειλέτης είναι νομικό πρόσωπο, πρέπει να υποβάλει επιπλέον τα εξής:

-Στοιχεία κύκλου εργασιών και υποχρεώσεων: Πληροφορίες για τον κύκλο εργασιών της τελευταίας χρήσης, τις συνολικές υποχρεώσεις προς τους πιστωτές, την περιγραφή της δραστηριότητας, της οικονομικής κατάστασης, των λόγων οικονομικής αδυναμίας και των προοπτικών της επιχείρησης.

-Δήλωση για μερίσματα: Πληροφορίες για οποιαδήποτε καταβολή μερίσματος προς μετόχους ή εταίρους ή άλλες συναλλαγές εκτός των τρεχουσών συναλλαγών εντός των τελευταίων δύο ετών.

-Στοιχεία συνδεδεμένων προσώπων: Πληροφορίες για κάθε νομικό πρόσωπο που είναι συνδεδεμένο με τον οφειλέτη τα τελευταία πέντε χρόνια, καθώς και στοιχεία για περιουσιακά στοιχεία που τυχόν μεταβιβάστηκαν σε συνδεδεμένα πρόσωπα.

-Κατάλογος συνδεδεμένων προσώπων που αμείβονται: Στοιχεία για τα πρόσωπα που αμείβονται από τον οφειλέτη και αποτελούν συνδεδεμένα πρόσωπα, με ανάλυση των αμοιβών των τελευταίων δύο ετών.

-Χρηματοοικονομικές καταστάσεις: Οι χρηματοοικονομικές καταστάσεις των τελευταίων πέντε περιόδων, δημοσιευμένες αν προβλέπεται από τη νομοθεσία.

-Προσωρινό ισοζύγιο: Προσωρινό ισοζύγιο τεταρτοβάθμιων λογαριασμών του αναλυτικού καθολικού της γενικής λογιστικής εντός του τελευταίου τριμήνου πριν την υποβολή της αίτησης, αν προβλέπεται από τη νομοθεσία.

Ο οφειλέτης μπορεί να υποβάλει επιπλέον έγγραφα ή στοιχεία που θεωρεί σημαντικά για την επιτυχία της διαδικασίας.

18. Ποια από τα στοιχεία της αίτησης αντλούνται αυτόματα από την πλατφόρμα;

Από την πλατφόρμα αντλούνται αυτόματα τα εξής έγγραφα:

Δηλώσεις εισοδήματος: Δήλωση εισοδήματος φυσικών προσώπων (Ε.1) ή δήλωση φορολογίας εισοδήματος νομικών προσώπων και νομικών οντοτήτων (Ν) των τελευταίων πέντε φορολογικών ετών.

Οικονομικά στοιχεία: Κατάσταση οικονομικών στοιχείων από επιχειρηματική δραστηριότητα (Ε.3) των τελευταίων πέντε φορολογικών ετών.

Δηλώσεις ακινήτων: Δήλωση στοιχείων ακινήτων (Ε.9) των τελευταίων πέντε ετών, εφόσον προβλέπεται η υποχρέωση υποβολής της.

Προσδιορισμός φόρου: Πράξη διοικητικού προσδιορισμού του φόρου εισοδήματος (εκκαθαριστικό) του τελευταίου φορολογικού έτους.

Προσδιορισμός ΕΝΦΙΑ: Πράξη διοικητικού προσδιορισμού του Ενιαίου Φόρου Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ΕΝΦΙΑ) του τελευταίου φορολογικού έτους.

Οφειλές: Καταστάσεις βεβαιωμένων οφειλών προς τη Φορολογική Διοίκηση και προς τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης.

Ποινικό μητρώο: Αντίγραφο ποινικού μητρώου δικαστικής χρήσης του οφειλέτη ή του προέδρου του διοικητικού συμβουλίου και του διευθύνοντος συμβούλου για ανώνυμες εταιρείες, του διαχειριστή για εταιρείες περιορισμένης ευθύνης και ιδιωτικές κεφαλαιουχικές εταιρείες, των ομόρρυθμων εταίρων και των διαχειριστών για προσωπικές εταιρείες και των φυσικών προσώπων που είναι αλληλέγγυα με τον οφειλέτη εκ του νόμου για την παράλειψη καταβολής οφειλών.

Πιστοποιητικά φερεγγυότητας: Πιστοποιητικό περί μη πτώχευσης, πιστοποιητικό περί μη κατάθεσης αίτησης πτώχευσης και κάθε άλλο στοιχείο που αφορά τον οφειλέτη και καταχωρείται στο ηλεκτρονικό Μητρώο Φερεγγυότητας του άρθρου 213.

Πιστοποιητικό μη λύσης εταιρείας: Πιστοποιητικό περί μη λύσης της εταιρείας από το Γενικό Εμπορικό Μητρώο (ΓΕΜΗ), εφόσον ο οφειλέτης είναι νομικό πρόσωπο.

19. Πώς υπολογίζεται η αξία των ακινήτων που δηλώνονται στην αίτηση και βρίσκονται στην Ελλάδα και στο εξωτερικό;

Η αξία των ευρισκόμενων στην Ελλάδα ακινήτων που δηλώνονται στην αίτηση εξωδικαστικού μηχανισμού υπολογίζεται βάσει της τελευταίας εκδοθείσας πράξης προσδιορισμού φόρου.

Η αξία των ευρισκόμενων στην αλλοδαπή ακινήτων που δηλώνονται στην αίτηση εξωδικαστικού μηχανισμού υπολογίζεται είτε βάσει της εμπορικής τους αξίας, σύμφωνα με την έκθεση εκτιμητή είτε βάσει της αντικειμενικής τους αξίας, όταν αυτή υπάρχει, η οποία υποβάλλεται με την αίτηση. 

Σχετικά με τα γήπεδα εκτός σχεδίου πόλης και οικισμού, η αξία των ακινήτων προκύπτει από την αντικειμενική τους αξία, εφαρμόζοντας το έντυπο ΑΑ-ΓΗΣ, καθώς για αυτά δεν προσδιορίζεται αξία ΕΝ.Φ.Ι.Α..

20. Η υποβολή της αίτησης συνεπάγεται άρση του τραπεζικού και φορολογικού απορρήτου;

Ο οφειλέτης με την υποβολή αίτησης στον εξωδικαστικό μηχανισμό παρέχει άδεια για την άρση του απορρήτου των τραπεζικών καταθέσεων του, για την άρση του φορολογικού του απορρήτου, καθώς και άδεια κοινοποίησης του περιεχομένου των συνοδευτικών της αίτησης στοιχείων και εγγράφων σε όλους τους πιστωτές, που συμμετέχουν στην αίτησή του.

21. Η υποβολή της αίτησης συνεπάγεται άρση του τραπεζικού και φορολογικού απορρήτου και για τον/τη σύζυγο;

Όταν η αίτηση γίνεται από φυσικό πρόσωπο, παρέχεται σε αυτήν άδεια ανάκτησης, αναφορικά με τα στοιχεία και έγγραφα που αφορούν τον/τη σύζυγο, τον/ τη συμβίο/-α καθώς και τα εξαρτώμενα μέλη του αιτούντος. 

Σε αυτήν την περίπτωση, ο/η σύζυγος (ή ο/η συμβίος-ά ή/και τα εξαρτώμενα μέλη) συνυπογράφουν την αίτηση, προκειμένου να παρέχουν την άδεια ανάκτησης των στοιχείων τους. 

22. Ο αιτών έχει ευθύνη σε περίπτωση ανακριβών καταχωρήσεων;

Ο αιτών έχει ευθύνη τόσο για την ακρίβεια όσο και για την πληρότητα του περιεχομένου της αίτησης εξωδικαστικού μηχανισμού και των συνυποβαλλόμενων με αυτήν εγγράφων, καθώς η αίτηση έχει θέση υπεύθυνης δήλωσης κατά τον ν.1599/1986.

23. Τι ακολουθεί την υποβολή της αίτησης; Τι γίνεται μετά την αίτηση;

Μόλις ολοκληρωθεί η υποβολή της αίτησης από τον οφειλέτη, κάθε συμμετέχων πιστωτής μπορεί να καταθέσει κάποια πρόταση ρύθμισης της οφειλής που διατηρεί απέναντί του ο οφειλέτης. 

Αν αυτή η πρόταση γίνει δεκτή από τον οφειλέτη, από την πλειοψηφία των συμμετεχόντων πιστωτών, που είναι χρηματοδοτικοί φορείς, και τουλάχιστον από το ποσοστό των συμμετεχόντων πιστωτών με ειδικό προνόμιο, τότε μπορεί να υπογραφεί μεταξύ του οφειλέτη και των συναινούντων πιστωτών η σύμβαση αναδιάρθρωσης.

Ωστόσο, οι συμμετέχοντες πιστωτές που είναι χρηματοδοτικοί φορείς δύνανται να απορρίψουν την αίτηση του οφειλέτη και άρα να μην υποβάλλουν πρόταση ρύθμισης. Η απορριπτική τους απόφαση, όμως, επιβάλλεται να είναι αιτιολογημένη.

24. Ποια θεωρείται «πλειοψηφία συμμετεχόντων πιστωτών» στο πλαίσιο του Εξωδικαστικού Μηχανισμού Ρύθμισης Οφειλών;

Με τον όρο «πλειοψηφία συμμετεχόντων πιστωτών» νοείται ποσοστό 60% επί των συνολικών απαιτήσεων των συμμετεχόντων πιστωτών, που είναι χρηματοδοτικοί φορείς.

25. Ποιο θεωρείται «ποσοστό συμμετεχόντων πιστωτών με ειδικό προνόμιο» στο πλαίσιο του Εξωδικαστικού Μηχανισμού Ρύθμισης Οφειλών;

Ως «ποσοστό συμμετεχόντων πιστωτών με ειδικό προνόμιο» νοείται ποσοστό 40% επί του συνόλου των απαιτήσεων των συμμετεχόντων πιστωτών, που είναι χρηματοδοτικοί φορείς, οι οποίες είναι εξασφαλισμένες με υποθήκη, με προσημείωση υποθήκης, με ενέχυρο ή με άλλο ειδικό προνόμιο, σύμφωνα με το άρθρο 976ΚΠολΔ.

26. Τι είναι «σύμβαση αναδιάρθρωσης» στο πλαίσιο του Εξωδικαστικού Μηχανισμού Ρύθμισης Οφειλών;

Με τον όρο «σύμβαση αναδιάρθρωσης» νοείται η δικαιοπραξία – συμφωνία, η οποία υπογράφεται από τον οφειλέτη και τους πιστωτές, που συμφωνούν με την προταθείσα στον οφειλέτη ρύθμιση και της οποίας αντικείμενο αποτελεί η αναδιάρθρωση των οφειλών του.

27. Ποια μορφή έχει η σύμβαση αναδιάρθρωσης;

Η σύμβαση αναδιάρθρωσης υπογράφεται είτε ενιαία, δηλαδή ανάμεσα στον οφειλέτη και όλους των συυαινούντες πιστωτές είτε με πολλαπλές διμερείς συμφωνίες όμοιου περιεχομένου, δηλαδή μεταξύ του οφειλέτη και του εκάστοτε πιστωτή εκ των συναινούντων. 

28. Πώς υπογράφεται η σύμβαση αναδιάρθρωσης;

Η σύμβαση αναδιάρθρωσης υπογράφεται με μηχανικό μέσο ή ηλεκτρονικό τρόπο και έχει θέση ηλεκτρονικής υπογραφής.

29. Υπάρχει προθεσμία για την υπογραφή της σύμβασης αναδιάρθρωσης;

Η σύμβαση αναδιάρθρωσης πρέπει να υπογραφεί εντός προθεσμίας 2 μηνών από την ημερομηνία υποβολής της πρότασης, άλλως η διαδικασία θεωρείται περατωθείσα ως άκαρπη.

Στην περίπτωση, που απορριφθεί η αίτηση του οφειλέτη και δεν υποβληθεί κάποια πρόταση ρύθμισης από τους συμμετέχοντες πιστωτές, η διαδικασία του εξωδικαστικού μηχανισμού περατώνεται άμεσα ως άκαρπη, την ημερομηνία κοινοποίησης της απόρριψης. 

30. Η διαδικασία καλύπτεται από εμπιστευτικότητα και εχεμύθεια;

Άπαντα τα μέρη του εξωδικαστικού μηχανισμού, ήτοι ο οφειλέτης, οι συμμετέχοντες πιστωτές και οι υπάλληλοι του Δημοσίου και των Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης, συμμετέχουν καλόπιστα στη διαδικασία εξωδικαστικού μηχανισμού, έχουν καθήκον αλήθειας και φέρουν υποχρέωση εχεμύθειας αναφορικά με το περιεχόμενο και τη διαδικασία του εξωδικαστικού μηχανισμού, ήτοι της αίτησης, της διαπραγμάτευσης, των στοιχείων και των εγγράφων.

Συνεπώς, απαγορεύεται κάθε δημοσιοποίηση ή κοινοποίηση σε τρίτους στοιχείων της διαδικασίας, χωρίς προηγούμενη γραπτή συναίνεση όλων των συμμετεχόντων.

31. Ποια είναι τα αποτελέσματα υποβολής της αίτησης στο πλαίσιο του Εξωδικαστικού Μηχανισμού Ρύθμισης Οφειλών ως προς τα αναγκαστικά μέτρα σε βάρος του οφειλέτη (πλειστηριασμοί);

Για το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί από την υποβολή της αίτησης υπαγωγής στον εξωδικαστικό μηχανισμό έως και την ολοκλήρωση της διαδικασίας, αναστέλλονται τα αναγκαστικά μέτρα και η συνέχιση της διαδικασίας αναγκαστικής εκτέλεσης κατά του οφειλέτη επί απαιτήσεων, κινητών και ακινήτων. 

Για το ίδιο διάστημα αναστέλλεται και η άσκηση ποινικής δίωξης για τα αδικήματα του άρθρου 25 ν. 1882/1990, αλλά και του άρθρου 1 του α.ν. 86/1967 που αφορούν τις οφειλές που επιδιώκει να ρυθμίσει ο οφειλέτης με την αίτησή του. Όσο διαρκεί η ως άνω αναστολή ποινικής δίωξης, αναστέλλεται και ο χρόνος παραγραφής των εν λόγω αδικημάτων, αντιθέτως με ό, τι ισχύει στο άρθρο 113 παρ.2 ΠΚ. 

Για πλειστηριασμό που έχει ορισθεί σε διάστημα εντός 3 μηνών από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης υπαγωγής στον εξωδικαστικό μηχανισμό, αλλά και για οποιαδήποτε άλλη -προπαρασκευαστική διαδικαστική της διενέργειας πλειστηριασμού- ενέργεια από ενέγγυο πιστωτή (ήτοι και κατάσχεση), δεν ισχύει η ανωτέρω αναστολή. 

Η παύση της αναστολής επέρχεται είτε με την κοινοποίηση προς τον οφειλέτη της απόφασης να μην υποβληθεί πρόταση συμφωνίας αναδιάρθρωσης ή με απόρριψης της αίτησης με οποιονδήποτε τρόπο.

32. Ποια είναι τα αποτελέσματα υπογραφής της σύμβασης αναδιάρθρωσης;

Μετά την υπογραφή της σύμβασης αναδιάρθρωσης επέρχεται δέσμευση των πιστωτών, οι οποίοι δεν επιτρέπεται να προχωρήσουν στην επίσπευση αναγκαστικής εκτέλεσης και ταυτόχρονα αναστέλλονται αυτοδικαίως τα μέτρα ατομικής και συλλογικής αναγκαστικής εκτέλεσης κατά του οφειλέτη. Επιπλέον, αν κατά την υπογραφή της σύμβασης αναδιάρθρωσης εκκρεμούν σε βάρος του οφειλέτη διαδικασίες αναγκαστικής εκτέλεσης για απαίτηση που ρυθμίστηκε, αυτές αναστέλλονται.

33. Το Δημόσιο και οι Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης συμμετέχουν στη σύμβαση αναδιάρθρωσης;

Το Δημόσιο και οι Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης μπορούν να συμμετάσχουν στη σύμβαση αναδιάρθρωσης, προβαίνοντας, σε πολυμερή βάση, σε αναδιάρθρωση, καθώς και διαγραφή των οφειλών προς αυτούς. Μετά την επίτευξη έγκρισης της σύμβασης αναδιάρθρωσης από τους χρηματοδοτικούς φορείς και τον οφειλέτη, η σύμβαση αυτή κοινοποιείται, μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας, προς το Δημόσιο και τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης, σε περίπτωση και στο βαθμό που τους αφορά.

34. Ποιες προϋποθέσεις πρέπει να πληρούνται για να γίνει αποδεκτή η σύμβαση από το Δημόσιο ή το Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης;

Οι προϋποθέσεις για να γίνει αποδεκτή η σύμβαση από το Δημόσιο ή το Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης είναι οι εξής:

1. Οι απαιτήσεις του Δημοσίου και των Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης δεν θα πρέπει να υπερβαίνουν το ποσό του ενός εκατομμυρίου πεντακοσίων χιλιάδων (1.500.000) ευρώ,
2. το Δημόσιο και οι Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης θα πρέπει να εκπροσωπούν συνολικά ποσό απαιτήσεων μικρότερο από το σύνολο των απαιτήσεων των συμμετεχόντων χρηματοδοτικών φορέων κατά του οφειλέτη, και
3. το περιεχόμενο της σύμβασης αναδιάρθρωσης να προέκυψε από το προβλεπόμενο υπολογιστικό εργαλείο.

Σημειώνεται ότι οι ανωτέρω προϋποθέσεις θα πρέπει να συντρέχουν σωρευτικά προκειμένου να γίνει αποδεκτή η σύμβαση από το Δημόσιο ή το Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης.

35. Τι απαιτείται από το Δημόσιο και τους ΦΚΑ για να συναινέσουν σε πολυμερείς συμβάσεις αναδιάρθρωσης για ποσά οφειλών προς αυτούς άνω του 1.500.000 ευρώ και για τις περιπτώσεις που εκπροσωπούν συνολικά ποσό απαιτήσεων μεγαλύτερο από το σύνολο των απαιτήσεων των συμμετεχόντων χρηματοδοτικών φορέων κατά του οφειλέτη;

Για τη συναίνεση του Δημοσίου ή Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης, σε πολυμερείς συμβάσεις αναδιάρθρωσης, για ποσά οφειλών προς αυτούς άνω του ενός εκατομμυρίου πεντακοσίων χιλιάδων ευρώ και για τις περιπτώσεις που εκπροσωπούν συνολικά ποσό απαιτήσεων μεγαλύτερο από το σύνολο των απαιτήσεων των συμμετεχόντων χρηματοδοτικών φορέων κατά του οφειλέτη, απαιτείται να έχει εξασφαλιστεί η συναίνεση του οφειλέτη, της πλειοψηφίας των συμμετεχόντων πιστωτών που είναι χρηματοδοτικοί φορείς και τουλάχιστον του ποσοστού συμμετεχόντων πιστωτών με ειδικό προνόμιο, με επιφύλαξη τους κανόνες και του περιορισμούς που διέπουν  τις συμβάσεις αναδιάρθρωσης οφειλών. 

36. Τι προβλέπεται σχετικά με τη διαγραφή οφειλών – χρεών;

Στη σύμβαση αναδιάρθρωσης μπορεί να προβλεφθεί διαγραφή οφειλών προς το Δημόσιο ή τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης, με την προϋπόθεση της ολοσχερούς αποπληρωμής των ρυθμιζόμενων οφειλών προς το Δημόσιο ή τον αντίστοιχο Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης, με εξαίρεση τη διαγραφή ασφαλιστικών οφειλών. Η διαγραφή αυτή γίνεται κατά σειρά παλαιότητας, από την παλαιότερη οφειλή προς τη νεότερη. Κριτήριο για τον προσδιορισμό της παλαιότητας αποτελεί  ο χρόνος καταχώρισης της οφειλής στα βιβλία εισπρακτέων εσόδων και όχι ο χρόνος λήξης της νόμιμης προθεσμίας καταβολής αυτής, είτε η καταβολή γίνεται εφάπαξ είτε σε δόσεις. Τέλος, η διαγραφή οφειλών βεβαιωμένων στη Φορολογική Διοίκηση γίνεται από την ίδια.

37. Η διαγραφή βασικής οφειλής προς φορείς κοινωνικής ασφάλισης επηρεάζει τα ασφαλιστικά δικαιώματα τρίτων;

Όχι, η διαγραφή βασικής οφειλής προς φορείς κοινωνικής ασφάλισης δεν επηρεάζει τα ασφαλιστικά δικαιώματα τρίτων.

38. Ποια αποτελέσματα επιφέρει η κατάρτιση συμβάσεων αναδιάρθρωσης οφειλών με το Δημόσιο;

Από την ημερομηνία ισχύος της εγκριθείσας σύμβασης αναδιάρθρωσης, επέρχονται τα ακόλουθα αποτελέσματα ως προς το Δημόσιο:

1. Επέρχεται αναστολή της λήψης αναγκαστικών μέτρων και της συνέχισης διαδικασιών αναγκαστικής εκτέλεσης επί απαιτήσεων, κινητών και ακινήτων κατά του οφειλέτη, με εξαίρεση τις ληξιπρόθεσμες δόσεις της σύμβασης.
2. Επέρχεται αναστολή της ποινικής δίωξης για το αδίκημα του άρθρου 25 του ν. 1882/1990 και αναβολή της εκτέλεσης της ποινής που επιβλήθηκε βάσει του άρθρου αυτού. Σημειώνεται πως αν έχει αρχίσει η εκτέλεση της εν λόγω ποινής αυτή διακόπτεται. Επιπλέον, η αναστολή της ποινικής δίωξης οδηγεί και σε αναστολή για το ίδιο χρονικό διάστημα της παραγραφής του αδικήματος.
3. Κατά το χρονικό διάστημα ισχύος της σύμβασης αναδιάρθρωσης, η Φορολογική Διοίκηση αποφασίζει ότι οι κατασχέσεις που έχουν επιβληθεί στα χέρια τρίτων σε βάρος του οφειλέτη δεν καταλαμβάνουν μελλοντικές απαιτήσεις. Αυτό συμβαίνει υπό την προϋπόθεση ότι: α) έχει εξοφληθεί τουλάχιστον η πρώτη δόση της ρύθμισης, β) έχουν εξοφληθεί ή τακτοποιηθεί με αναστολή είσπραξης ή ρύθμιση τμηματικής καταβολής οι μη υπαγόμενες στη σύμβαση οφειλές και γ) έχουν υποβληθεί οι προβλεπόμενες δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος και φόρου προστιθέμενης αξίας, μέσα σε τρείς μήνες από την παρέλευση της προθεσμίας υποβολής τους, μετά από αίτηση του οφειλέτη. Σε περίπτωση ανατροπής ή ακύρωσης της σύμβασης, οι κατασχέσεις αναπτύσσουν πλήρως τις έννομες συνέπειές τους, αναφορικά με τις μελλοντικές απαιτήσεις, από τη γνωστοποίηση της ανατροπής στον τρίτο, ενώ τυχόν αποκτηθέντα δικαιώματα ή αξιώσεις τρίτων δεν μπορούν να αντιταχθούν έναντι του κατασχόντος Δημοσίου.

39.Ποια αποτελέσματα επιφέρει η κατάρτιση συμβάσεων αναδιάρθρωσης οφειλών με τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης;

Από την ημερομηνία ισχύος της εγκριθείσας σύμβασης αναδιάρθρωσης, επέρχονται τα ακόλουθα αποτελέσματα ως προς τον Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης:

1. Επέρχεται αναστολή της λήψης αναγκαστικών μέτρων και της συνέχισης διαδικασιών αναγκαστικής εκτέλεσης επί απαιτήσεων, κινητών και ακινήτων κατά του οφειλέτη, με εξαίρεση τις ληξιπρόθεσμες δόσεις της σύμβασης.
2. Επέρχεται αναστολή της ποινικής δίωξης για τα αδικήματα της μη καταβολής χρεών προς το Δημόσιο και της μη καταβολής ασφαλιστικών εισφορών, αλλά και αναστολή της εκτέλεσης της ποινής που επιβλήθηκε για τα παραπάνω αδικήματα. Σημειώνεται πως αν έχει αρχίσει η εκτέλεση της εν λόγω ποινής αυτή διακόπτεται. Επιπλέον, η αναστολή της ποινικής δίωξης οδηγεί και σε αναστολή για το ίδιο χρονικό διάστημα της παραγραφής του αδικήματος.

40.Ποιες είναι οι υποχρεώσεις του οφειλέτη μετά τη σύναψη της συμφωνίας αναδιάρθρωσης των οφειλών του;

Υποχρέωση του οφειλέτη μετά τη σύναψη της συμφωνίας αναδιάρθρωσης των οφειλών του είναι να τηρεί τη ρύθμιση και να καταβάλει το σύνολο των δόσεων, σύμφωνα με τους όρους της σύμβασης αναδιάρθρωσης. 

41. Ποια αποτελέσματα επέρχονται με την ολοκλήρωση της ρύθμισης και την πλήρωση των όρων της σύμβασης;

Με την ολοκλήρωση της ρύθμισης και την πλήρωση των όρων αυτής, ήτοι την καταβολή του συνόλου των οφειλόμενων δόσεων σε κάθε πιστωτή, ο οποίος έχει συμβληθεί στη σύμβαση αναδιάρθρωσης, ολοκληρώνεται επιτυχώς η ρύθμιση και αποσβήνεται το τμήμα της απαίτησης που υπερβαίνει το ποσό της ρύθμισης. 

Στην περίπτωση αυτή, κάθε πιστωτής που εντάσσεται στη ρύθμιση, παρέχει στον οφειλέτη πιστοποίηση της ρυθμισμένης απαίτησής του, δηλαδή τίτλο εξόφλησης ρυθμισμένης απαίτησης και διαγραφής για το ποσό του διαγράφηκε από το σύνολο των απαιτήσεων του πιστωτή που καταλαμβάνονται από τη σύμβαση αναδιάρθρωσης.

42. Τι θα συμβεί εάν ο οφειλέτης δεν τηρήσει τη συμφωνία αναδιάρθρωσης;

Εάν ο οφειλέτης καθυστερήσει την καταβολή τριών ή παραπάνω δόσεων προς οποιονδήποτε από τους πιστωτές του, ο πιστωτής έχει δικαίωμα καταγγελίας της σύμβασης αναδιάρθρωσης. Την ίδια δυνατότητα έχει κάθε πιστωτής εάν ο οφειλέτης καθυστερήσει να του καταβάλλει πάνω από το 3% του συνολικού ποσού που οφείλει. 

Με την καταγγελία από κάποιον πιστωτή ο οφειλέτης χάνει τη ρύθμιση της οφειλής του μόνο προς τον συγκεκριμένο πιστωτή, στον οποίο θα οφείλει τα ποσά που όφειλε πριν τη σύμβαση αναδιάρθρωσης, αφού από αυτά αφαιρεθούν τα ποσά που είχε καταβάλει μέχρι την καταγγελία. 

43. Πώς ορίζονται οι εύλογες δαπάνες διαβίωσης;

Ως εύλογες δαπάνες διαβίωσης ορίζονται τα έξοδα που είναι αποδεκτό να έχει μια οικογένεια για να ζήσει επαρκώς. Το ποσό που περισσεύει από αυτές τις δαπάνες χρησιμοποιείται για την αποπληρωμή των χρεών προς τράπεζες και διαχειριστές δανείων.

Στις εύλογες δαπάνες διαβίωσης περιλαμβάνονται υποχρεωτικά τα ακόλουθα έξοδα:

• διατροφής
• στέγασης στην 1η κατοικία, δηλ. παροχών ενέργειας και νερού, θέρμανσης, επισκευής και συντήρησης, επίπλων και οικιακού εξοπλισμού
• για είδη οικιακής κατανάλωσης και ατομικής φροντίδας 
• μόρφωσης, όπως ιδιωτικά σχολεία και φροντιστήρια τέκνων
• μεταφοράς 
• ένδυσης και υπόδησης
• υπηρεσιών επικοινωνίας και ταχυδρομείων
• υπηρεσιών κοινωνικής προστασίας
• οικονομικών υπηρεσιών
• διατροφής τέκνου
• διαβίωσης προστατευόμενων / εξαρτώμενων μελών που διαμένουν στην ίδια 1η κατοικία 
• ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης σε τυπική βάση.

Επιπλέον, στις εν λόγω δαπάνες, είναι εύλογο να προστίθενται και δαπάνες, που προκύπτουν σε ειδικές / έκτακτες περιστάσεις, όπως φόροι και εισφορές, δαπάνες ενοικίασης 1ης κατοικίας, δαπάνες για σπουδαστικές ανάγκες φοιτητών, δαπάνες σοβαρών ασθενειών και παθήσεων, δαπάνες αποκατάστασης ζημιών από φυσικές καταστροφές, πρόστιμα, ή δικαστικές αποφάσεις. Επιπρόσθετα οι εύλογες δαπάνες διαβίωσης μπορούν, μόνο σε ειδικές περιπτώσεις, να λαμβάνουν υπόψη και επιπλέον δαπάνες εστίασης, επιπλέον διαρκή αγαθά και συσκευές, επιπλέον δαπάνες για κατανάλωση αλκοολούχων ποτών και καπνού, αεροπορικές μετακινήσεις, τουριστικές υπηρεσίες και υπηρεσίες αναψυχής, πολιτισμού και αθλητισμού.

Το κατά πόσο μια δαπάνη είναι εύλογη προκύπτει αφενός από τον πίνακα εύλογων δαπανών διαβίωσης της ΕΛΣΤΑΤ και αφετέρου, αν ξεπερνά τα ποσά του πίνακα ΕΛΣΤΑΤ, από συγκεκριμένα τεκμήρια / έγγραφα.