Τι ισχύει για την ιδιόχειρη διαθήκη

Για την ιδιόχειρη διαθήκη, γράφει ο Μιχαήλ Ζηδιανάκης, Δικηγόρος Θεσσαλονίκης

Τι είναι η διαθήκη;

Διαθήκη είναι το έγγραφο εκείνο με το οποίο ο άνθρωπος προσδιορίζει ο ίδιος τους κληρονόμους του, δηλαδή την τύχη της κληρονομικής του διαδοχής. Η διαθήκη συντάσσεται αυτοπροσώπως σύμφωνα με τους νόμιμους τύπους και ανακαλείται ελεύθερα. Όταν δεν έχει συνταχθεί διαθήκη επέρχεται η κληρονομική διαδοχή που προβλέπεται από το νομό (εξ αδιαθέτου).

Ποια είδη διαθηκών προβλέπονται στο νόμο;

Στον Αστικό Κώδικα προβλέπονται τρία είδη κοινών διαθηκών, οι οποίες αποτελούν και τους βασικούς τύπους, η ιδιόγραφη, η δημόσια και η μυστική ενώ προβλέπονται και οι έκτακτες διαθήκες, οι οποίες υπό προϋποθέσεις συντάσσονται σε πλοίο ή σε εκστρατεία ή σε περίπτωση αποκλεισμού.

Τι είναι η ιδιόγραφη (ιδιόχειρη) διαθήκη;

Ιδιόγραφη είναι η διαθήκη η οποία συντάσσεται ολόκληρη με το χέρι του διαθέτη, με σκοπό να εξασφαλιστεί ο έλεγχος της γνησιότητας της, χρονολογείται (ημέρα, μήνας και έτος) και υπογράφεται από αυτόν. Για να είναι έγκυρη θα πρέπει να περιέχει όλα τα παραπάνω στοιχεία, άλλως κρίνεται ως άκυρη.

Σε ποιες περιπτώσεις μπορεί να κριθεί η ιδιόγραφη διαθήκη ως άκυρη;

Άκυρη κρίνεται η ιδιόγραφη διαθήκη όταν δεν συντάσσεται ολόκληρη από τον ίδιο το διαθέτη, όταν δεν είναι χρονολογημένη και υπογεγραμμένη. Ειδικότερα, ιδιόγραφη διαθήκη μπορεί να ακυρωθεί αν π.χ. τρίτο πρόσωπο κατευθύνει τη γραφική κίνηση του χεριού του διαθέτη ή ο ίδιος ο διαθέτης, καθώς δε γνωρίζει γραφή, απλώς «πατάει» σε ήδη γραμμένο κείμενο που προέρχεται από τρίτο πρόσωπο. Άκυρη είναι, επίσης, η διαθήκη η οποία συντάσσεται με τη χρήση μηχανικού μέσου π.χ. ηλεκτρονικού υπολογιστή ή μαγνητοφώνου ή σε ψηφιακό δίσκο (CD).

Σχετικά με τη χρονολογία, αυτή θα πρέπει να είναι πλήρης, δηλαδή να προκύπτουν η ημέρα, ο μήνας και το έτος. Εάν λείπει κάποιο από τα παραπάνω στοιχεία, τότε προκύπτει ζήτημα ως προς το κύρος της. Για το κύρος της ιδιόγραφης διαθήκης δεν είναι απαραίτητο να αναγραφεί και η ώρα σύνταξης της διαθήκης, ωστόσο θα ήταν χρήσιμη.

Εάν λείπει η υπογραφή του διαθέτη, η ιδιόγραφη διαθήκη είναι άκυρη. Όπως αναφέρθηκε και ανωτέρω, η υπογραφή πρέπει να είναι ιδιόχειρη και να περιέχει  το κύριο όνομα και το επώνυμο. Αν, δηλαδή,  αποτυπώνεται με μηχανικό μέσο π.χ. σφραγίδα ή τεθεί με άλλο τρόπο π.χ. δαχτυλικό αποτύπωμα ή σταυρό, η διαθήκη θεωρείται άκυρη. Τέλος, κατά κανόνα, τίθεται στο τέλος της διαθήκης και όχι στην αρχή ή τη μέση της διαθήκης.

Ποια είναι τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της ιδιόγραφης διαθήκης;

Η ιδιόγραφη διαθήκη αποτελεί την πιο απλή μορφή διαθήκης. Δε χρειάζονται για τη σύνταξη της πολλά στοιχεία, είναι ανέξοδη και εξασφαλίζει μυστικότητα τόσο ως προς τη σύνταξη της όσο και προς το περιεχόμενο. Επιπλέον, παρέχεται η δυνατότητα να κατατεθεί για φύλαξη σε συμβολαιογράφο, σε δικηγόρο ή σε άλλο πρόσωπο της εμπιστοσύνης του, διασφαλίζοντας έτσι την ασφάλεια της. Αυτή η περίπτωση δεν θα πρέπει να συγχέεται με τον τύπο της μυστικής διαθήκης, που αναλύεται κατωτέρω. Από την άλλη μεριά, όμως μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα για τη γνησιότητά της, να χαθεί ή αλλοιωθεί, να παρουσιάζει προβλήματα κύρους λόγω ασαφειών στη διατύπωση και επιπλέον με την ιδιόγραφη διαθήκη δεν διασφαλίζεται το ανεπηρέαστο της βουλήσεως του διαθέτη.

Νομοθεσία σχετικά με την ιδιόχειρη διαθήκη (αστικός κώδικας)

Κατά  το  θάνατο  του  προσώπου  η  περιουσία  του  ως  σύνολο  (κληρονομία)  περιέρχεται  από  το  νόμο  ή  από  διαθήκη  σε  ένα   ή  περισσότερα πρόσωπα (κληρονόμοι).

                Η διαθήκη συντάσσεται μόνο  αυτοπροσώπως  και  μόνο  κατά  τις  διατυπώσεις που ορίζονται στο νόμο.

Ιδιόγραφη διαθήκη          Η  Ιδιόγραφη διαθήκη γράφεται ολόκληρη με το χέρι του διαθέτη,  χρονολογείται και υπογράφεται απ` αυτόν. Από τη χρονολογία  πρέπει  να  προκύπτει η ημέρα, ο μήνας και το έτος.          Η Ιδιόγραφη διαθήκη δεν υποβάλλεται σε κανέναν άλλο τύπο.             Ψευδής  ή εσφαλμένη χρονολογία δεν επάγεται μόνη της ακυρότητα  της ιδιόγραφης διαθήκης.

  Απλές προσθήκες σε περιθώριο ή σε υστερόγραφο υπογράφονται από  το  διαθέτη,  διαφορετικά  θεωρούνται  σαν  να   μην   έχουν   γραφεί.           Διαγραφές,  παρεγγραφές,  ξύσματα  ή  άλλα τέτοια εξωτερικά ελαττώματα  βεβαιώνονται από το δικαστήριο που δημοσίευσε τη διαθήκη και  μπορούν,  κατά  την  κρίση  του  δικαστηρίου,  να  επιφέρουν  ολικά ή μερικά την  ακυρότητα της διαθήκης.

   Η Ιδιόγραφη διαθήκη μπορεί να  κατατεθεί  από  το  διαθέτη  σε  συμβολαιογράφο  για  φύλαξη κατά τις κοινές διατάξεις για την κατάθεση  των εγγράφων.       `Οποιος δεν είναι ικανός να διαβάζει χειρόγραφα δεν μπορεί  να  συντάξει Ιδιόγραφη διαθήκη.

                            `Αρθρο 1774

                        Δημοσίευση ιδιόγραφης

         `Οποιος  κατέχει  ιδιόγραφη  διαθήκη  οφείλει  χωρίς   υπαίτια   καθυστέρηση  μόλις πληροφορηθεί το θάνατο του διαθέτη να την εμφανίσει  για  δημοσίευση  στο  πρωτοδικείο  είτε  της  τελευταίας  Κατοικίας  ή  διαμονής του διαθέτη είτε της δικής του διαμονής. Η δημοσίευση γίνεται  κατά το άρθρο 1771.  Η διάταξη του άρθρου 1772 εφαρμόζεται και σ` αυτή  την περίπτωση.

*** ΠΡΟΣΟΧΗ: Το άρθρο 1774  αντικαθίσταται  από την 1η Μαρτίου 2013,δυνάμει των άρθρων

       4 παρ.6, 110 παρ.21 Ν.4055/2012 (ΦΕΚ Α 51) και 1 περ.α` Ν. 4077/2012,ΦΕΚ Α 168,ως εξής:

” «Όποιος κατέχει ιδιόγραφη διαθήκη οφείλει χωρίς υπαίτια καθυστέρηση μόλις πληροφορηθεί το θάνατο του διαθέτη να την εμφανίσει για δημοσίευση στον ειρηνοδίκη είτε της τελευταίας κατοικίας ή διαμονής του διαθέτη είτε της δικής του  διαμονής. Η δημοσίευση γίνεται κατά το  άρθρο 1771. Η διάταξη του άρθρου 1772 εφαρμόζεται και σε αυτήν την περίπτωση.»

 

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το  την ιδιόχειρη διαθήκη , και γενικότερα για κληρονομικά θέματα μπορείτε να απευθύνεστε στα δικηγορικό μας γραφεία στα παρακάτω τηλέφωνα.

Θεσσαλονίκη: 2310 500 442

Περαία Θεσσαλονίκης: 2392 181 200

Αθήνα: 210 9585365

(Ώρες επικοινωνίας Δευτέρα – Παρασκευή: 09:00-14:30 & 18:00-20:00 – εκτός απογεύματος Τετάρτης)

Δείτε περισσότερα για δικηγόροι Θεσσαλονίκη