Πώληση με πραγματικό ελάττωμα - Έλλειψη συνομολογημένης ιδιότητας

Πώληση με πραγματικό ελάττωμα – Έλλειψη συνομολογημένης ιδιότητας

Γράφει ο Μιχαήλ Ζηδιανάκης, Δικηγόρος Δ.Σ.Θ.

Ποιες υποχρεώσεις προκύπτουν από μία σύμβαση πώλησης;

Σύμφωνα με το άρθρο 513 του Αστικού Κώδικα,«με τη σύμβαση της πώλησης ο πωλητής έχει την υποχρέωση να μεταβιβάσει την κυριότητα του πράγματος ή το δικαίωμα, που αποτελούν το αντικείμενο της πώλησης, και να παραδώσει το πράγμα και ο αγοραστής έχει την υποχρέωση να πληρώσει το τίμημα που συμφωνήθηκε».

Ωστόσο, απαραίτητη προϋπόθεση προκειμένου να εξελιχθεί επιτυχώς και ομαλώς μία σύμβαση πωλήσεως, είναι η προσήκουσα εκπλήρωση των υποχρεώσεων που αναλαμβάνει έκαστο των μερών. Ειδικότερα, ο αγοραστής έχει την υποχρέωση να καταβάλει προς τον πωλητή το τίμημα και ο πωλητής έχει την υποχρέωση να παραδώσει στον αγοραστή το πωληθέν πράγμα ανταποκρινόμενο στον σκοπό της σύμβασης, δηλαδή όπως ορίζεται ρητά στο άρθρο 534 του Αστικού Κώδικα, «… με τις συνομολογημένες ιδιότητες και χωρίς πραγματικά ελαττώματα».

Τι σημαίνει πραγματικό ελάττωμα ή έλλειψη συνομολογημένης ιδιότητας;

Σύμφωνα με τη νομολογία των Δικαστηρίων (βλ. ενδεικτικά ΟλΑΠ 29/1990, ΑΠ 1544/2008), ως πραγματικό ελάττωμα νοείται κάθε ατέλεια του πράγματος, που αφορά την ιδιοσυστασία ή την κατάσταση του πράγματος κατά τον κρίσιμο χρόνο ευθύνης του πωλητή, η οποία (ατέλεια) έχει αρνητική επίδραση στην αξία ή χρησιμότητά του. Με άλλα λόγια, ως πραγματικό ελάττωμα λογίζεται η ύπαρξη ή έλλειψη ορισμένης ιδιότητας του πράγματος, η προς το χειρότερο, δηλαδή, παρέκκλιση του από την ομαλή αυτού κατάσταση, η οποία έχει ως αποτέλεσμα το τελευταίο να μην ανταποκρίνεται τελικά στον σκοπό της σύμβασης.

Η έννοια της συνομολογημένης ιδιότητας, περιλαμβάνει κάθε ιδιότητα του πράγματος, η οποία αποτέλεσε αντικείμενο συμφωνίας των μερών, ήτοι του πωλητή και του αγοραστή με την προϋπόθεση όμως, ότι ο πωλητής εγγυήθηκε την ύπαρξή της, δηλαδή ανέλαβε την ευθύνη για όλες τις συνέπειες της έλλειψής της και μάλιστα ανεξαρτήτως πταίσματός του.

Σε τι μπορεί να οφείλεται η ύπαρξη πραγματικού ελαττώματος ή η έλλειψη συνομολογημένης ιδιότητας;

Στο πωληθέν πράγμα η ύπαρξη πραγματικού ελαττώματος ή η έλλειψη συνομολογημένης ιδιότητας ενδέχεται να οφείλεται στον ατελή τρόπο κατασκευής ή συσκευασίας του, στην χρησιμοποίηση κακής ποιότητας υλικών, και γενικότερα στην ελαττωματικότητα της υλικής του υπόστασης.

Πώληση με πραγματικό ελάττωμα - Έλλειψη συνομολογημένης ιδιότητας 7

Σε ποιος περιπτώσεις το πωληθέν πράγμα δεν ανταποκρίνεται στη σύμβαση λόγω πραγματικού ελαττώματος ή έλλειψης συνομολογημένης ιδιότητας;

Το πράγμα δεν ανταποκρίνεται στη σύμβαση λόγω πραγματικού ελαττώματος ή έλλειψης συνομολογημένης ιδιότητας, ιδίως, στις κάτωθι περιπτώσεις:

Όταν δεν ανταποκρίνεται στην περιγραφή που έχει γίνει από τον πωλητή ή στο δείγμα ή υπόδειγμα που ο πωλητής είχε παρουσιάσει στον αγοραστή.
Όταν δεν είναι κατάλληλο για το σκοπό της συγκεκριμένης σύμβασης και ιδιαίτερα για τη σύμφωνη με το σκοπό αυτόν ειδική χρήση.
Όταν δεν είναι κατάλληλο για τη χρήση για την οποία προορίζονται συνήθως πράγματα της ίδιας κατηγορίας.
Όταν δεν έχει την ποιότητα ή την απόδοση που ο αγοραστής ευλόγως προσδοκά από πράγματα της ίδιας κατηγορίας, λαμβάνοντας υπόψη και τις δημόσιες δηλώσεις του πωλητή, του παραγωγού ή του αντιπροσώπου του, στο πλαίσιο ιδίως της σχετικής διαφήμισης ή της επισήμανσης, εκτός αν ο πωλητής δεν γνώριζε ούτε όφειλε να γνωρίζει τη σχετική δήλωση.
Όταν η εγκατάσταση αποτελεί μέρος της σύμβασης και πραγματοποιήθηκε από τον πωλητή πλημμελώς ή η πλημμελής εγκατάσταση που πραγματοποιήθηκε από τον αγοραστή οφείλεται στην παράλειψη παροχής σωστών οδηγιών από τον πωλητή.

Για την στοιχειοθέτηση της ευθύνης του πωλητή απαιτείται υπαιτιότητά του;

Σύμφωνα με το άρθρο 537 του Αστικού Κώδικα, «ο πωλητής ευθύνεται ανεξάρτητα από υπαιτιότητά του αν το πράγμα, κατά το χρόνο που ο κίνδυνος μεταβαίνει στον αγοραστή, έχει πραγματικά ελαττώματα ή στερείται τις συνομολογημένες ιδιότητες, εκτός αν ο αγοραστής κατά τη σύναψη της σύμβασης γνώριζε ότι το πράγμα δεν ανταποκρίνεται στη σύμβαση ή η μη ανταπόκριση οφείλεται σε υλικά που χορήγησε ο αγοραστής.

Το ελάττωμα ή η έλλειψη συνομολογημένης ιδιότητας που διαπιστώνεται μέσα σε έξι μήνες από την παράδοση του πράγματος τεκμαίρεται ότι υπήρχε κατά την παράδοση, εκτός αν τούτο δεν συμβιβάζεται με τη φύση του πράγματος που πουλήθηκε ή με τη φύση του ελαττώματος ή της έλλειψης».

Επομένως, η ευθύνη του πωλητή, στην περίπτωση αυτή, είναι αντικειμενική, δηλαδή ανεξάρτητη από τη γνώση ή την έστω ανυπαίτια άγνοια αυτού περί της υπάρξεώς του.

Ποια είναι τα δικαιώματα του αγοραστή στην περίπτωση που το πωληθέν πράγμα έχει πραγματικό ελάττωμα ή έλλειψη συνομολογημένης ιδιότητας (πλημμελής εκπλήρωση);

Από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 513, 522, 534, 535, 537, 540 και 543 του Αστικού Κώδικα, προκύπτει ότι ο αγοραστής, στις περιπτώσεις που υφίσταται ευθύνη του πωλητή για πραγματικό ελάττωμα ή για έλλειψη συνομολογηθείσας ιδιότητας, δικαιούται, κατ’ επιλογήν του:

είτε να απαιτήσει χωρίς επιβάρυνσή του τη διόρθωση ή την αντικατάσταση του πράγματος με άλλο απαλλαγμένο από ελαττώματα ή που φέρει την συνομολογηθείσα ιδιότητα, εκτός εάν μια τέτοια ενέργεια είναι αδύνατη ή απαιτεί δυσανάλογες δαπάνες,

είτε να απαιτήσει τη μείωση του τιμήματος,

είτε να υπαναχωρήσει από τη σύμβαση, εκτός εάν πρόκειται για επουσιώδες πραγματικό ελάττωμα. Σύμφωνα με τη νομολογία των ελληνικών Δικαστηρίων (ΑΠ 560/2017, ΑΠ 420/2016, ΑΠ 996/2015), «το δικαίωμα υπαναχώρησης από τη σύμβαση της πώλησης, είναι διαπλαστικό δικαίωμα, ασκείται κατ’ αρχήν άτυπα, με μονομερή δήλωση του δικαιούχου προς τον αντισυμβαλλόμενο, αλλά και με εξώδικη δήλωση, αγωγή, ανταγωγή, ένσταση, αλλά και με συμφωνία των μερών, ενεργεί αναδρομικά και επιφέρει απόσβεση των αμοιβαίων υποχρεώσεων εξαρχής (άρθρα 389 επ. ΑΚ)».

είτε να απαιτήσει αποζημίωση για μη εκτέλεση της σύμβασης ή, σωρευτικά με τα δικαιώματα αυτά, να απαιτήσει αποζημίωση για τη ζημία που δεν καλύπτεται από την άσκησή τους. Το ίδιο ισχύει και σε περίπτωση παροχής ελαττωματικού πράγματος, η οποία οφείλεται σε πταίσμα του πωλητή. Σύμφωνα με το άρθρο 544 του Αστικού Κώδικα, για να καταργηθεί το δικαίωμα αποζημίωσης (είτε σωρευτική είτε διαζευκτική), πρέπει «η ιδιότητα αυτή να υπήρχε κατά τη σύναψη της σύμβασης, αλλά έπαυσε να υπάρχει χωρίς υπαιτιότητα του πωλητή πριν μεταβεί ο κίνδυνος στον αγοραστή».

ΠΡΟΣΟΧΗ! Τα παραπάνω δικαιώματα ΔΕΝ γεννιούνται:

Αν το πραγματικό ελάττωμα ή η έλλειψη συνομολογημένης ιδιότητας ήταν γνωστά στον αγοραστή κατά τη σύναψη της πώλησης ή κατά την παραλαβή του πράγματος.
Αν το πραγματικό ελάττωμα ή η έλλειψη συνομολογημένης ιδιότητας ευθύνεται σε υλικά που χορήγησε ο αγοραστής.

Τι είδους αποζημίωση μπορεί να διεκδικήσει ο αγοραστής από τον πωλητή στην περίπτωση που επιθυμεί να κρατήσει το πράγμα με πραγματικό ελάττωμα ή με την έλλειψη συνομολογημένης ιδιότητας;

Η αποζημίωση, καταρχήν, οφείλεται στο γεγονός ότι ο πωλητής με τη συμπεριφορά του προέβη σε παράβαση της κύριας συμβατικής υποχρέωσης του, καθώς μεταβίβασε πράγμα ελαττωματικό. Το γεγονός αυτό συνιστά περίπτωση θετικού διαφέροντος, καλύπτοντας τόσο τις θετικές ζημίες όσο και το διαφυγόν κέρδος του αγοραστή.

Σκοπός της αποζημίωσης είναι να φέρει (οικονομικά) τον αγοραστή στη θέση που θα βρισκόταν αν το πράγμα ανταποκρινόταν στη σύμβαση, αν δηλαδή δεν είχε δηλαδή το πραγματικό ελάττωμα ή αν έφερε τη συνομολογημένη ιδιότητα.

Ειδικότερα, εφόσον ο αγοραστής επιλέξει να κρατήσει το πράγμα, δικαιούται να αξιώσει αποζημίωση:

Α) «τόσο για τη θετική ζημία που επήλθε από την έλλειψη της συνομολογημένης ιδιότητας ή την ύπαρξη του πραγματικού ελαττώματος και η οποία συνίσταται στη διαφορά μεταξύ της αξίας που θα είχε το πωληθέν χωρίς την έλλειψη της συνομολογημένης ιδιότητας ή χωρίς το πραγματικό ελάττωμα και εκείνης που έχει ήδη το ελαττωματικό ή σε όσα δαπάνησε για την αποκατάσταση της έλλειψης και όχι στην πλήρη από την μη εκτέλεση της σύμβασης καθ’ ολοκληρίαν οφειλόμενη αποζημίωση, όσο και για το διαφυγόν κέρδος εξαιτίας της έλλειψης της συνομολογημένης ιδιότητας ή της ύπαρξης του πραγματικού ελαττώματος,

Β) για τη λεγόμενη “περαιτέρω ζημία“, δηλαδή τη ζημία σε άλλα, πέρα από το αντικείμενο της πώλησης ή σε αγαθά που απορρέουν από την προσωπικότητα (λ.χ. στην υγεία του, στην κυριότητά του σε άλλα αντικείμενα κ.λπ.), η οποία, χωρίς να συνδέεται άμεσα με την “εκπλήρωση” της παροχής του πωλητή, οφείλεται εντούτοις έμμεσα και αυτή αιτιωδώς στην ελαττωματικότητα του πράγματος. Πρόκειται, δηλαδή, για τις ζημίες που οφείλονται μεν αιτιωδώς στην ελαττωματικότητα του πράγματος, αλλά δεν εμπίπτουν σε εκείνες που καταλαμβάνονται από το στοιχείο α’ ανωτέρω της παρούσας» (ΑΠ 1588/2018, Α1 Πολιτικές).

Πότε παραγράφονται τα δικαιώματα του αγοραστή επί πραγματικού ελαττώματος ή έλλειψης συνομολογημένης ιδιότητας;

Σύμφωνα με το άρθρο 554 του Αστικού Κώδικα, τα δικαιώματα του αγοραστή λόγω πραγματικού ελαττώματος ή έλλειψης συνομολογημένης ιδιότητας παραγράφονται:

Μετά την παρέλευση πέντε (5) ετών για τα ακίνητα και
Μετά την παρέλευση δύο (2) ετών για τα κινητά

Η παραγραφή εκκινεί από την παράδοση του πράγματος στον αγοραστή, ακόμα και αν ο αγοραστής ανακάλυψε το πραγματικό ελάττωμα ή την έλλειψη της συνομολογημένης ιδιότητας αργότερα.

Ωστόσο, σύμφωνα με το άρθρο 557 του Αστικού Κώδικα, «αν ο πωλητής απέκρυψε ή αποσιώπησε με δόλο το ελάττωμα ή την έλλειψή της συνομολογημένης ιδιότητας» δεν μπορεί να επικαλεσθεί την ως άνω παραγραφή.

Επικοινωνία με την δικηγορική μας εταιρία σε Θεσσαλονίκη και Αθήνα:

Οι Δικηγόροι Θεσσαλονίκη «Μιχαήλ Ζηδιανάκης & Συνεργάτες», παρέχουμε πανελλαδικά συμβουλευτικές και δικηγορικές υπηρεσίες, με ταχύτητα, υπευθυνότητα και επαγγελματισμό.