Η χρησικτησία ακινήτου

Πρόκειται για ένα πρωτότυπο τρόπο κτήσης κυριότητας επί ακινήτων και επί κινητών πραγμάτων με τον οποίο ο νομέας του πράγματος ή του ακινήτου που εξουσιάζει φυσικά το πράγμα αποκτά το δικαίωμα κυριότητας επί αυτού. Με αυτό τον τρόπο γεννάται το δικαίωμα κυριότητας ανεξάρτητα με το αν προϋπήρχε κάποιο άλλο δικαίωμα άλλου δικαιούχου επί του κινητού ή του ακινήτου.

Για παράδειγμα αν κάποιος χρησιμοποιεί ένα αγροτεμάχιο (το καλλιεργεί, το περιφράζει και κάνει οποιαδήποτε άλλη πράξη που θα έκανε ο ιδιοκτήτης του) μετά την πάροδο ορισμένου χρόνου (είκοσι χρόνια για την έκτακτη χρησικτησία) αποκτά την κυριότητα του αγροτεμαχίου ως νόμιμος κάτοχός του.

Για την τακτική η χρονική προθεσμία είναι δέκα χρόνια αλλά θα πρέπει ο χρησιδεσπόζων να είναι καλόπιστος, να πιστεύει δηλαδή δικαιολογημένα ότι κατέχει και χρησιμοποιεί νόμιμα το αγροτεμάχιο και στηρίζει τα δικαίωμα κυριότητας σε νόμιμο τίτλο. Η τακτική χρησικτησία εξυπηρετεί περισσότερο στις περιπτώσεις που ο κάτοχος του ακινήτου έχει στα χέρια του τίτλο ιδιοκτησίας για αυτό αλλά αυτός πάσχει από κάποιο ελάττωμα το οποίο και αγνοεί (πχ. Έλλειψη κυριότητας από τον μεταβιβάζοντα).

Ποια είναι τα είδη χρησικτησίας;

Ο Αστικός Κώδικας διακρίνει την χρησικτησία σε δύο είδη την τακτική και την έκτακτη χρησικτησία. Τα δύο αυτά είδη διαφέρουν ως προς τις προϋποθέσεις που θέτει ο νόμος και που θα πρέπει να πληρούνται ώστε να συντρέχει κάποιο από τα δύο είδη της χρησικτησίας.

Τακτική χρησικτησία σύμφωνα με τα ΑΚ1041-1044 είναι όταν εκείνος που έχει καλόπιστα την νομή του πράγματος αν πρόκειται για κινητό για μία τριετία και αν πρόκειται για ακίνητο για μία δεκαετία, γίνεται κύριος του πράγματος.

Έκτακτη χρησικτησία σύμφωνα με το ΑΚ1045 έχουμε όταν ο νομέας του πράγματος έχει στην κατοχή του το κινητό ή το ακίνητο για μία εικοσαετία, αποκτά δικαίωμα κυριότητας επί του πράγματος.

Ποίες προϋποθέσεις θέτει ο νόμος για την τακτική χρησικτησία;

Για την τακτική χρησικτησία ο νόμος απαιτεί:

1. Το πράγμα (κινητό ή ακίνητο) να είναι δεκτικό χρησικτησίας. Δεκτικά χρησικτησίας είναι μόνο συγκεκριμένα επί μέρους πράγματα και όχι ομάδες πραγμάτων και σύνολα (όπως π.χ. περιουσία, επιχείρηση κλπ.). Ωστόσο υπάρχουν και πράγματα που είναι ανεπίδεκτα χρησικτησίας όπως είναι τα εκτός συναλλαγής πράγματα ΑΚ 1054, δηλαδή τα κοινά σε όλους, τα κοινόχρηστα και τα προορισμένα για την εξυπηρέτηση δημοσίων, δημοτικών, κοινοτικών ή θρησκευτικών σκοπών.

Εξαιρούμενα από χρησικτησία αυτά που ανήκουν σε πρόσωπα που τελούν σε υπό γονική μέριμνα, επιμέλεια ή σε δικαστική συμπαράσταση και ενόσω διαρκούν οι καταστάσεις αυτές ΑΚ 1055. Επίσης εξαιρούνται από την χρησικτησία τα ακίνητα του δημοσίου, τα ακίνητα του δήμου ή της κοινότητας, τα ακίνητα της εκκλησίας. Επιπλέον, δεν μπορούν αποτελούν αντικείμενο χρησικτησίας τα συστατικά άλλου πράγματος, οικόπεδα μη άρτια, η κατάτμηση δασών, τα κατασχεμένα ακίνητα.

2. Θα πρέπει ο δικαιούχος να έχει την νομή του πράγματος (κινητού ή ακινήτου). Η νομή του πράγματος ασκείται όταν ο νομέας ασκεί πράξεις φυσικής εξουσίασης επί αυτού. Τέτοιες πράξει νοούνται όταν ο νομέας φέρεται στο πράγμα σαν να είναι κύριος αυτού (π.χ το εκμισθώνει, το επιβλέπει ή το επισκέπτεται, καταβάλλει φόρους για αυτό, φροντίζει την φύλαξη του, το καλλιεργεί κλπ) και γενικότερα κάθε ενέργεια που συντελείται στο πλαίσιο της κυριότητας και δεν αποδίδεται σε ευκαιριακές πράξεις οι οποίες πιθανόν να συνιστούν απλή κατοχή αλλά συνδυαστικά με άλλες μπορεί να αποδεικνύουν και νομή επί του ακινήτου. Στα ακίνητα μάλιστα θα πρέπει οι πράξεις της νομής να συνδυάζονται και με την μεταγραφή του τίτλου στον οποίο στηρίζεται η κτήση αυτή

3. Ο νομέας θα πρέπει να είναι καλόπιστος, να νέμεται το πράγμα καλή τη πίστη έχοντας την πεποίθηση ότι έχει δικαίωμα κυριότητας δυνάμει νόμιμου τίτλου κτήσης κυριότητας και την πεποίθηση αυτή θα πρέπει να έχει κατά την στιγμή που αποκτά την νομή του ακινήτου. Σίγουρα ως προς την πεποίθησή του αυτή δεν δύναται να έχει βαριά αμέλεια (όπως παράλειψη ελέγχου των οικείων βιβλίων μεταγραφών). Η καλή πίστη του νομέα πρέπει να υπάρχει κατά την κτήση της νομής και πρέπει να συνδέεται με τον νόμιμο τίτλο.

4. Θα πρέπει να κατέχει την νομή δυνάμει νόμιμου ή νομιζόμενου τίτλου. Νόμιμος είναι κάθε μεταβιβαστικός της κυριότητας τίτλος που θα πρέπει να παρουσιάζει εξωτερικώς όλα τα στοιχεία του νόμιμου τίτλου αλλά πάσχει ωστόσο από κάποιο νομικό ελάττωμα (πχ. Έλλειψη κυριότητας από τον μεταβιβάζοντα, ακυρωσίες λόγω πλάνης ή πληρεξουσιότητας κλπ.) και γι’ αυτό δεν προσδίδει δικαίωμα πλήρους κυριότητας στον κάτοχο του τίτλου (πχ. Κληρονομία υπό την προϋπόθεση ότι έχει μεταγράφει η σχετική δήλωση αποδοχής).

Νομιζόμενος είναι ο τίτλος και ο ανύπαρκτος, τον οποίο ο νομέας δικαιολογημένα πίστευε ότι υπάρχει αλλά και ο άκυρος τον οποίο δικαιολογημένα πίστευε ως έγκυρο (π.χ ο καταλαβών το πράγμα το υπέβαλε νομίζοντας ότι είναι αδέσποτο).

Στην περίπτωση του νομιζόμενου τίτλου ο καλόπιστος νομέας πρέπει να έχει καλή τη πίστη και ως προς την ύπαρξη νόμιμου τίτλου. (πχ νομιζόμενο τίτλο έχω όταν ο κληρονόμος ακινήτου κατά την εφαρμογή του τίτλου καταλαμβάνει έκταση μεγαλύτερη από αυτή του κληρονομιαίου ακινήτου έχοντας σύγγνωστη πλάνη ΑΠ94/13ΤΝΠ ΔΣΑ).

5. Ο χρόνος τακτικής χρησικτησίας που απαιτείται για τα κινητά είναι: 3 έτη. Για τα ακίνητα είναι : 10 έτη. Ο χρόνος της χρησικτησία αρχίζει από την επομένη ημέρα κτήσης της νομής και συμπληρώνεται με την παρέλευση της αντίστοιχης ημερομηνίας του τελευταίου έτους.

Ποιές προϋποθέσεις θέτει ο νόμος για την έκτακτη χρησικτησία;

Για την έκτακτη χρησικτησία ο νόμος απαιτεί:

1. Το πράγμα (κινητό ή ακίνητο) να είναι δεκτικό χρησικτησίας. Εν προκειμένω ισχύει ότι έχει διατυπωθεί παραπάνω για την τακτική χρησικτησία, δηλαδή δεκτικά χρησικτησία είναι μόνο τα επιμέρους πράγματα και όχι ομάδες πραγμάτων και σύνολα. Τα εκτός συναλλαγής πράγματα εξαιρούνται της χρησικτησίας καθώς επίσης και όσα ανήκουν σε συγκεκριμένα πρόσωπα όπως αυτά αναφέρονται παραπάνω.

Επίσης εξαιρούνται από την χρησικτησία τα ακίνητα του δημοσίου, τα ακίνητα του δήμου ή της κοινότητας, τα ακίνητα της εκκλησίας. Επιπλέον, δεν μπορούν αποτελούν αντικείμενο χρησικτησίας τα συστατικά άλλου πράγματος, οικόπεδα μη άρτια, η κατάτμηση δασών, τα κατασχεμένα ακίνητα.

2. Και στην έκτακτη χρησικτησία η νομή αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση, όπως αυτή εκφράζεται και αναλύσαμε παραπάνω με διάφορες πράξεις εξουσίασης του νομέα επί του πράγματος με τις οποίες ο νομέας συμπεριφέρεται σαν να είναι κύριος του πράγματος. Στην έκτακτη χρησικτησία δεν απαιτείται αυτή να είναι ανεπίληπτη ούτε η καλή πίστη του νομέα, έτσι και αυτός που αποβάλλει βίαια τον κύριο και μετά παραμένει για είκοσι χρόνια στη νομή του πράγματος αποκτά το πράγμα με χρησικτησία.

3. Ο χρόνος που απαιτείται για την έκτακτη χρησικτησία για τα κινητά και για τα ακίνητα είναι 20 έτη. Ο χρόνος της χρησικτησία αρχίζει από την επομένη ημέρα κτήσης της νομής και συμπληρώνεται μόλις περάσει και η τελευταία ημέρα του τελευταίου έτους. Θα πρέπει να περιέλθει χωρίς αυτή να διακοπεί και χωρίς να υπολογιστεί ο χρόνος αναστολής της.

Σημείωση: Η έκτακτη χρησικτησία διαφέρει από την τακτική στο ότι αρκεί για αυτήν απλώς η απόδειξη της ύπαρξης νομής επί του ακινήτου χωρίς να απαιτείται η ύπαρξη νόμιμου ή νομιζόμενου τίτλου και χωρίς να απαιτείται η καλόπιστη κτήση. Ωστόσο, ο χρόνος που απαιτείται στην έκτακτη είναι διπλάσιος για την θεμελίωση του δικαιώματος.

Πως μπορώ να αποκτήσω ένα ακίνητο με χρησικτησία; Διαδικασία:

Ο χρησιδεσπόζων μπορεί να αποκτήσει την κυριότητα του ακινήτου αν με την πάροδο του χρόνου και εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις που θέτει ο νόμος και που αναφέρονται παραπάνω, εγείρει αγωγή χρησικτησίας ενώπιον των δικαστηρίων ζητώντας να του αναγνωριστεί το δικαίωμα κυριότητας επί του ακινήτου.

Αρκεί να αποδείξει ότι για το χρονικό διάστημα που επικαλείται χρησιμοποιούσε το ακίνητο κάνοντας πράξεις που θα έκανε ο πραγματικός κύριος του ακινήτου. Αν η αγωγή γίνει δεκτή, με την απόφαση αυτή και την μεταγραφή της αποκτά νόμιμο τίτλο ιδιοκτησίας του ακινήτου και απολαμβάνει το δικαίωμα κυριότητας επ’ αυτού. Η διαδικασία ολοκληρώνεται με την πληρωμή του φόρου χρησικτησίας που ορίζεται στο 3% επί της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου.

Πότε αναστέλλεται και πότε διακόπτεται η χρησικτησία;

Ο νόμος θεσπίζει αναστολή του χρόνου χρησικτησίας στις περιπτώσεις που έχει ασκηθεί διεκδικητική αγωγή. Το χρονικό διάστημα της αναστολής δεν υπολογίζεται στο χρόνο χρησικτησίας. Όταν πάψει η αναστολή, η χρησικτησία που ανεστάλη συνεχίζεται σε καμία περίπτωση όμως δεν συμπληρώνεται πριν περάσουν 6 μήνες.

Η επέλευση ορισμένων γεγονότων έχει ως αποτέλεσμα την διακοπή της χρησικτησίας (τακτικής και έκτακτης) , ως εκ τούτου ο χρόνος μέχρι την διακοπή δεν υπολογίζεται πλέον ενώ με την παύση του λόγου διακοπής είναι δυνατή η έναρξη νέας χρησικτησίας. Ο νόμος προβλέπει εξαντλητικά τους λόγους διακοπής της χρησικτησίας.

Αυτοί είναι: α) διακοπή λόγω απώλειας νομής (ΑΚ 1048), αυτή θεωρείται ότι δεν επήλθε αν αυτός που την έχασε την ανέκτησε μέσα σε ένα έτος ή αργότερα με αγωγή που άσκησε εντός του ίδιου έτους, και β) διακοπή λόγω έγερσης της διεκδικητικής αγωγής (ΑΚ 1049). Η διακοπή επέρχεται μόνο υπέρ του ενάγοντος. Αν ο ενάγων παραιτηθεί από την αγωγή η χρησικτησία θεωρείται σαν να μην διακόπηκε ποτέ.

Υπάρχει η δυνατότητα διαδοχής στη χρησικτησία;

Σε περίπτωση που ο νομέας του ακινήτου δεν παραμένει ο ίδιος στην νομή μέχρι την συμπλήρωση του χρόνου χρησικτησίας αλλά είτε πεθαίνει και κληρονομείται είτε μεταβιβάζει το πράγμα σε κάποιον τρίτο ο χρόνος της προηγούμενης χρησικτησίας συνυπολογίζεται στο πρόσωπο του νέου διαδόχου ΑΚ 1052. Ενώ στην έκτακτη χρησικτησία ο νόμος δεν απαιτεί κάποια άλλη προϋπόθεση για την προσμέτρηση του χρόνου νομής υπέρ του διαδόχου στην τακτική χρησικτησία απαραίτητη προϋπόθεση είναι ο διάδοχος (τρίτος) να συγκεντρώνει και αυτός τα προσόντα του νομέα.

Στη περίπτωση της κληρονομικής διαδοχής η καλοπιστία του διαδόχου δεν είναι αναγκαία. Αν όμως ο αρχικός νομέας δεν ήταν καλόπιστος τότε δεν είναι δυνατή η προσαύξηση του χρόνου χρησικτησίας και έτσι ο χρόνος χρησικτησίας αρχίζει στο πρόσωπο του διαδόχου και μάλιστα την στιγμή που απέκτησε αυτός τη νομή του πράγματος.

Ποιά είναι τα αποτελέσματα της χρησικτησίας;

Τα αποτελέσματα της χρησικτησίας είναι :

1. Η κτήση της κυριότητας από τον χρησιδεσπόζοντα (ΑΚ 104,ΑΚ1045 αντίστοιχα). Με την συμπλήρωση του χρόνου χρησικτησίας που απαιτεί σε κάθε περίπτωση ο νόμος αποσβήνεται το μέχρι τώρα δικαίωμα κυριότητας και νόμιμος κύριος του ακινήτου γίνεται ό χρησδεσπόζων. Αν οι χρησιδεσπόζοντες είναι περισσότεροι και έχουν συννομή στο πράγμα τότε γίνονται συγκύριοι.

2. Απόσβεση των περιορισμένων εμπράγματων δικαιωμάτων τρίτων (ΑΚ 1053). Η χρησικτησία ως πρωτότυπος τρόπος κτήσης κυριότητας αποσβήνει όχι μόνο την κυριότητα αλλά και τα εμπράγματα δικαιώματα τρίτων που τυχόν υπάρχουν στο πράγμα (χρησικτησία ελευθέρωσης).

Ουδεμία αξίωση αδικαιολόγητου πλουτισμού γεννάται υπέρ των πρώην δικαιούχων που απώλεσαν τα δικαιώματά τους. Προϋποθέσεις για την απόσβεση αυτών των δικαιωμάτων είναι η ύπαρξή τους επί του ακινήτου κατά την κτήση της νομής από τον χρησιδεσπόζοντα (δικαιώματα όπως δουλείες, υποθήκη, ενέχυρο κλπ.) και η καλή πίστη του χρησιδεσπόζοντα ως προς αυτά, δηλαδή ο χρησιδεσπόζων θα πρέπει να αγνοούσε και όχι από βαρια αμέλεια την ύπαρξη αυτών των δικαιωμάτων.

Τι μπορεί να κάνει ο πραγματικός κύριος ή όποιος έχει δικαίωμα επί του πράγματος για να αμυνθεί έναντι του χρησιδεσπόζοντος;

Αγωγή περί κυριότητας αναγνωριστική ή διεκδικητική, αγωγή αποβολής από την νομή, πουβλικιανή αγωγή (ΑΚ 1112) και αγωγή διανομής αν πρόκειται για εξ’ αδιαιρέτου.

Η ΑΚ1046 θεσπίζει μαχητό τεκμήριο υπέρ του χρησιδεσπόζοντος που καλύπτει το τυχόν ενδιάμεσο χρονικό διάστημα μεταξύ των πράξεων εξουσίασης. Έτσι αν ο διάδικος ισχυρίζεται προς θεμελίωση του δικαιώματος κυριότητας με χρησικτησία ότι νέμεται το ακίνητο σε κάποια χρονική περίοδο, τεκμαίρεται μαχητώς η ύπαρξη νομής χρησικτησίας και κατά το ενδιάμεσο χρονικό διάστημα, ο αντίδικος από την άλλη δικαιούται να αποδείξει την διακοπή της νομής εκείνο το διάστημα.

Γενικότερα ο ισχυριζόμενος ότι απέκτησε την κυριότητα με χρησικτησία καλείται να αποδείξει την νομή, την πάροδο του χρόνου, την καλή του πίστη και τον νόμιμο τίτλο τα δύο τελευταία μόνο αν πρόκειται για τακτική χρησικτησία.

Ο πραγματικός κύριος του πράγματος και όποιος έχει δικαίωμα στο πράγμα μπορεί να ασκήσει αγωγή έναντι του χρησιδεσπόζοντος ή αυτού που το κατέχει στο όνομα εκείνου (νομέα).

Γίνεται χρησικτησία σε ακίνητο που είναι εξ’ αδιαιρέτου;

Ο συγκύριος δεν μπορεί να επικαλεσθεί ότι απέκτησε νομή χρησικτησίας στο κοινό ακίνητο, εκτός αν έχει γνωστοποιήσει εγγράφως (με εξώδικο) στους άλλους συγκύριους την απόφασή του αυτή να νέμεται δηλαδή από ένα χρονικό σημείο και εφεξής το ακίνητο αποκλειστικά για τον εαυτό του.

Το ίδιο συμβαίνει και με τον συγκληρονόμο που αξιώνει ποσοστό μεγαλύτερο από την κληρονομική του μερίδα, αν δεν προβεί στην γνωστοποίηση, θεωρείται ότι το κατέχει στο όνομα των συγκληρονόμων.

Πότε δεν ισχύει η χρησικτησία;

Η χρησικτησία δεν ισχύει σε περίπτωση που δεν πληρείται κάποια από τις προϋποθέσεις που θέτει ο νόμος, είτε σε περίπτωση που αυτή διεκόπη για κάποιον από τους λόγους που αναφέρονται ανωτέρω. Επίσης, αν ευδοκιμήσει η διεκδικητική αγωγή του κυρίου του πράγματος η χρησικτησία παύει να ισχύει.

12. Χρησικτησία από ανήλικο είναι εφικτή;

Χρησικτησία από ανήλικο είναι νοητή μόνο στην περίπτωση της έκτακτης χρησικτησίας όπου δεν είναι απαραίτητη η ύπαρξη νόμιμου ή νομιζόμενου τίτλου ούτε η καλή πίστη του χρησιδεσπόζοντος. Πιο συγκεκριμένα εφόσον η νομή που απαιτείται για την χρησικτησία δεν είναι εμπράγματο δικαίωμα κατ’ επέκταση δεν είναι απαραίτητο να συμπεριληφθεί συμβολαιογραφικού τίτλου η οποιαδήποτε μεταβίβασή της. Λαμβανομένων υπόψιν των παραπάνω για την νομή δεν απαιτείται δικαιοπρακτική ικανότητα. Σε περίπτωση λοιπόν αυτοπρόσωπης κτήσεως του πράγματος αρκεί απλώς η ικανότητα βουλήσεως του νομέα. Συνεπώς ο ανήλικος που έχει ικανότητα κατάληψης του πράγματος δύναται να ασκεί έκτακτη χρησικτησία επί του πράγματος.

Νομοθεσία (Αστικός Κώδικας)

Άρθρο 1041
Τακτική χρησικτησία
Εκείνος που έχει στη νομή του με καλή πίστη και με νόμιμο τίτλο πράγμα κινητό για μια τριετία και ακίνητο για μια δεκαετία, γίνεται κύριος του πράγματος.

Άρθρο 1042
Έννοια καλής πίστης
Ο νομέας βρίσκεται σε καλή πίστη στην περίπτωση του προηγούμενου άρθρου, όταν χωρίς βαριά αμέλεια έχει την πεποίθηση ότι απέκτησε την κυριότητα.

Άρθρο 1043
Νομιζόμενος τίτλος
Για τη χρησικτησία αρκεί και ο νομιζόμενος τίτλος, εφόσον δικαιολογείται η καλή πίστη του νομέα.
Στα ακίνητα δεν υπάρχει νομιζόμενος τίτλος χωρίς μεταγραφή, στις περιπτώσεις που αυτή απαιτείται.

Άρθρο 1044
Μεταγενέστερη κακή πίστη
Η καλή πίστη πρέπει να υπάρχει κατά το χρόνο της απόκτησης της νομής. Η μεταγενέστερη κακή πίστη δεν βλάπτει.

Άρθρο 1045
Έκτακτη χρησικτησία
Εκείνος που έχει στη νομή του για μια εικοσαετία πράγμα κινητό ή ακίνητο, γίνεται κύριος (έκτακτη χρησικτησία).

Άρθρο 1046
Τεκμήριο νομής
Εκείνος που έχει στη νομή του το πράγμα κατά την έναρξη και τη λήξη ορισμένης χρονικής περιόδου, τεκμαίρεται ότι το νέμεται και κατά τον ενδιάμεσο χρόνο.

Άρθρο 1047
Αναστολή χρησικτησίας
Η χρησικτησία δεν αρχίζει και αν έχει αρχίσει δεν συνεχίζεται κατά το διάστημα που αναστέλλεται η Παραγραφή της διεκδικητικής αγωγής, ή εμποδίζεται σύμφωνα με το νόμο η συμπλήρωση της Παραγραφής αυτής.

Άρθρο 1048
Διακοπή χρησικτησίας
Η χρησικτησία διακόπτεται με την απώλεια της νομής. Η διακοπή λογίζεται ότι δεν επήλθε, αν αυτός που έχασε τη νομή την ανέκτησε μέσα σε ένα έτος, ή αργότερα αλλά με αγωγή που ασκήθηκε μέσα στο έτος.

Άρθρο 1049
Η χρησικτησία διακόπτεται με την έγερση της διεκδικητικής αγωγής εναντίον αυτού που χρησιδεσπόζει ή αυτού που κατέχει στο όνομα εκείνου. Η διακοπή επέρχεται μόνο υπέρ του ενάγοντος. Οι διατάξεις για τη διακοπή της Παραγραφής με την έγερση της αγωγής εφαρμόζονται αναλόγως.

Άρθρο 1050
Αν η χρησικτησία διακόπηκε, ο χρόνος που πέρασε έως τη διακοπή δεν υπολογίζεται. Νέα χρησικτησία μπορεί να αρχίσει μόνο μετά τη λήξη της διακοπής.

Άρθρο 1051
Προσαύξηση χρόνου
Εκείνος που απέκτησε τη νομή του πράγματος με καθολική ή ειδική διαδοχή, μπορεί να συνυπολογίσει το δικό του χρόνο χρησικτησίας στο χρόνο χρησικτησίας του δικαιοπαρόχου.
Άρθρο 1052
Ο χρόνος χρησικτησίας που διανύθηκε υπέρ του νομέα κληρονομίας υπολογίζεται υπέρ του πραγματικού κληρονόμου.

Άρθρο 1053
Ενέργεια χρησικτησίας κατά τρίτου
Όταν αποκτηθεί η κυριότητα του πράγματος με χρησικτησία, επέρχεται απόσβεση και των εμπράγματων δικαιωμάτων τρίτων που τυχόν υπάρχουν πάνω σ` αυτό, εκτός αν αυτός που χρησιδεσπόζει δεν βρισκόταν κατά την κτήση της νομής σε καλή πίστη ως προς το δικαίωμα του τρίτου.

Ο χρόνος της χρησικτησίας πρέπει να περάσει και ως προς το δικαίωμα του τρίτου. Για τον υπολογισμό αυτό του χρόνου εφαρμόζονται οι διατάξεις για τη χρησικτησία της κυριότητας του πράγματος.

Άρθρο 1054
Ανεπίδεκτα χρησικτησίας
Ανεπίδεκτα χρησικτησίας, τακτικής ή έκτακτης, είναι τα εκτός
συναλλαγής πράγματα.

Άρθρο 1055.
Πράγματα που εξαιρούνται από τη χρησικτησία.
Εξαιρούνται από την τακτική ή έκτακτη χρησικτησία τα πράγματα που ανήκουν σε πρόσωπα, τα οποία τελούν υπό Γονική μέριμνα, επιτροπεία ή δικαστική συμπαράσταση ενόσω διαρκούν αυτές οι καταστάσεις”.
***Το άρθρο 1055 τροποποιήθηκε ως άνω διά του άρθρου 22 του Ν.2447/1996 (Α` 278).

Σχετικές αποφάσεις δικαστηρίων

Παρατίθεται απόσπασμα της υπ’ αριθμόν 1750/2012 απόφασης του Αρείου Πάγου με την οποία απορρίπτεται η ασκηθείσα αναίρεση κατά της υπ’ αριθμόν 413/2010 αποφάσεως του Εφετείου Θεσσαλονίκης.

Στην εν λόγω απόφαση επισημαίνεται πως κάθε πράξη που απευθύνεται κατά του χρησιδεσπόζοντος και φέρει το δικαίωμα σε δικαστική διάγνωση, ανεξάρτητα με το δικονομικό τύπο, με τον οποίο εμφανίζεται η πράξη αυτή, διακόπτει τον χρόνο της χρησικτησίας. Η άσκηση αγωγής διανομής, ως εμπεριέχουσα αμφισβήτηση της κυριότητας, επιφέρει διακοπή της χρησικτησίας.

Η απόρριψη της αγωγής αυτής για τυπικούς λόγους και η μη επανάσκησή της μέσα σε προθεσμία έξι μηνών, έχει ως αποτέλεσμα την άρση των συνεπειών της προκληθείσας, με την έγερσή της, επιδικίας και συνακόλουθα τον μη υπολογισμό του χρόνου διάρκειας της διαδικαστικής πράξεως της διεξαγωγής αποδείξεων, ως χρόνου διακοπής της παραγραφής.

Ειδικότερα το άρθρο 261 ΑΚ ορίζει ότι “την παραγραφή διακόπτει η έγερση αγωγής. Η παραγραφή που διακόπηκε με τον τρόπο αυτό αρχίζει και πάλι από την τελευταία διαδικαστική πράξη των διαδίκων ή του δικαστηρίου”. Ενόψει τούτων η απόρριψη στην προκειμένη περίπτωση της προγενέστερα ασκηθείσας αγωγής ως αόριστης και η μη επανάσκησή της μέσα στην προαναφερθείσα προθεσμία των έξι μηνών, έχει ως αποτέλεσμα την άρση των συνεπειών της προκληθείσας, με την έγερσή της, επιδικίας και συνακόλουθα τον μη υπολογισμό του χρόνου διάρκειας της διαδικαστικής πράξεως της διεξαγωγής αποδείξεων, ως χρόνου διακοπής της παραγραφής”.

Επιπλέον, παρατίθενται απόσπασμα της υπ’ αριθμόν απόφασης 1171/2012 του Αρείου Πάγου με την οποία απορρίπτεται η ασκηθείσα αναίρεση και επικυρώνεται η υπ’ αριθμόν 156/2010 απόφαση του Εφετείου Δωδεκανήσου. Στην συγκεκριμένη απόφαση αναλύονται οι προϋποθέσεις κτήσεως της κυριότητας με έκτακτη χρησικτησία, η Μεταβίβαση της νομής με άτυπη σύμβαση. Σε περίπτωση άκυρης ή ακυρώσιμης μεταβίβασης της νομής ο αποκτών ασκεί τη νομή του πρωτοτύπως.

[…]Υπό τα δεδομένα αυτά κύρια του επίδικου ακινήτου κατέστη η ενάγουσα στην πρώτη αγωγή με έκτακτη χρησικτησία (άρθρο 1045 ΑΚ) αφού το νεμήθηκε σε αδιάσπαστη χρονική συνέχεια διάνοια κυρίου επί εικοσαετία και πλέον […]επομένως οι ανωτέρω συμβάσεις πώλησης, δωρεάς εν ζωή και κληρονομικής εξ αδιαθέτου διαδοχής, έναντι της ενάγουσας στην πρώτη αγωγή, αληθινής κυρίας του επιδίκου ακινήτου, δεν είναι ισχυρές, καθ` όσον για τη μεταβίβαση της κυριότητας ακινήτου, απαιτείται αυτός που μεταβιβάζει ή αυτός που κληρονομείται να είναι κύριος και ως εκ τούτου οι ενάγοντες στη δεύτερη αγωγή εξαιτίας της έλλειψης αυτής δεν απέκτησαν κυριότητα στο επίδικο ακίνητο”.

Τέλος παρατίθεται απόσπασμα της υπ’ αριθμόν 291/1989 απόφαση του Αρείου Πάγου από το οποίο επισημαίνεται ότι για την συμπλήρωση του χρόνου της έκτακτης χρησικτησίας αρκεί η ειδική διαδοχή στη νομή. Η παρακάτω απόφαση ορίζει ακόμη ότι ο ανήλικος δύναται να αποκτήσει κυριότητα με έκτακτη χρησικτησία εφόσον έχει την ικανότητα για κατάληψη του πράγματος.

“[…]Επειδή κατά το άρθρο 1051 Α.Κ. “εκείνος που απέκτησε τη νομή του πράγματος με καθολική ή ειδική διαδοχή μπορεί να συνυπολογίσει το δικό του χρόνο χρησικτησία στο χρόνο χρησικτησίας του δικαιοπαρόχου”.

Από τη διάταξη αυτή, συνδυαζόμενη και προς τις διατάξεις των άρθρων 249, 271, 974, 976 και 1045 Α.Κ., σαφώς προκύπτει ότι στην έκτακτη χρησικτησία (στην οποία δεν απαιτείται νόμιμος τίτλος ούτε καλή πίστη) για το συνυπολογισμό της νομής των προκτητόρων του χρησιδεσπόζοντος πράγμα κινητό ή ακίνητο στην ίδια νομή του,

προς συμπλήρωση του απαιτούμενου γι` αυτήν από το νόμο χρόνου νομής (εικοσαετίας), δεν απαιτείται ειδική διαδοχή στο δικαίωμα κυριότητας πάνω στο πράγμα, αλλ` αρκεί απλώς ειδική διαδοχή στη νομή, αναγνωριζόμενη από τον Αστικό Κώδικα, χωρεί με παράδοση και την βούληση του πρώτου νομέα (Α.Κ. 976) και έχει την έννοια ότι σ’ εκείνον που αποκτά μεταβιβάζεται η ίδια νομή, την οποία έχει εκείνος που μεταβιβάζει και παραδίδει.

Εξάλλου από τα άρθρα 974 επόμ. και 1045 Α.Κ. προκύπτει ότι ο ανήλικος μπορεί να αποκτήσει κυριότητα με έκτακτη χρησικτησία αρκεί να έχει την ικανότητα για κατάληψη του πράγματος, αφού η κατάληψη αυτή δεν απαιτεί δικαιοπρακτική ικανότητα […]”