Τι είναι η μυστική διαθήκη και ποια η διαδιακασία

μυστική διαθήκη

Για την μυστική διαθήκη, γράφει ο Μιχαήλ Ζηδιανάκης, Δικηγόρος Θεσσαλονίκης

Τι είναι η διαθήκη;

Διαθήκη είναι το έγγραφο εκείνο με το οποίο ο άνθρωπος προσδιορίζει ο ίδιος τους κληρονόμους του, δηλαδή την τύχη της κληρονομικής του διαδοχής. Η διαθήκη συντάσσεται αυτοπροσώπως σύμφωνα με τους νόμιμους τύπους και ανακαλείται ελεύθερα. Όταν δεν έχει συνταχθεί διαθήκη επέρχεται η κληρονομική διαδοχή που προβλέπεται από το νομό (εξ αδιαθέτου).

Ποια είδη διαθηκών προβλέπονται στο νόμο;

Στον Αστικό Κώδικα προβλέπονται τρία είδη κοινών διαθηκών, οι οποίες αποτελούν και τους βασικούς τύπους, η ιδιόγραφη, η δημόσια και η μυστική ενώ προβλέπονται και οι έκτακτες διαθήκες, οι οποίες υπό προϋποθέσεις συντάσσονται σε πλοίο ή σε εκστρατεία ή σε περίπτωση αποκλεισμού.

Τι είναι η μυστική διαθήκη;

Μυστική είναι η διαθήκη, η οποία καταρτίζεται με τη παράδοση από τον ίδιο τον διαθέτη στον συμβολαιογράφο ενός εγγράφου με τη προφορική δήλωση ότι το έγγραφο αυτό περιέχει τη τελευταία του βούληση, με απαραίτητη τη παρουσία τριών μαρτύρων ή με τη παρουσία δεύτερου συμβολαιογράφου και ενός μάρτυρα.Προκύπτει, επομένως, ότι αποτελεί συνδυασμό τόσο της ιδιόχειρης όσο και της δημόσιας διαθήκης.

Ποια είναι η διαδικασία κατάρτισης μιας μυστικής διαθήκης;

Σε πρώτο στάδιο συντάσσεται το έγγραφο που θα παραδοθεί στον συμβολαιογράφο και το οποίο περιέχει την τελευταία βούληση του διαθέτη.

Το εγχειριζόμενο έγγραφο από τον διαθέτη στον συμβολαιογράφο πρέπει να είναι γραμμένο από τον διαθέτη ή από άλλο πρόσωπο, πρέπει όμως οπωσδήποτε να φέρει την υπογραφή του διαθέτη.

Δεν απαιτείται, ωστόσο, να φέρει χρονολογία. Η παράδοση του εγγράφου θα πρέπει να γίνει αυτοπροσώπως και όχι με αντιπρόσωπο, ενώ θα πρέπει να δηλωθεί προφορικά ότι αποτελεί την τελευταία βούληση του διαθέτη. Τ

ο έγγραφο ή το περικάλυμμά αυτού θα πρέπει να είναι σφραγισμένο με τέτοιο τρόπο ώστε να μη μπορεί να ανοιχθεί χωρίς βλάβη του σφραγίσματος, να σημειώνεται επάνω σε αυτό από τον συμβολαιογράφο το όνομα και το επώνυμο του διαθέτη και η χρονολογία της εγχειρήσεως.

Η σημείωση αυτή θα πρέπει να έχει την υπογραφή του διαθέτη και των συμπραττόντων, τα οποία θα πρέπει να είναι παρόντα σε όλη τη διάρκεια της διαδικασίας. Τέλος, για την ολοκλήρωση της κατάρτισης της μυστικής διαθήκης συντάσσεται πράξη από το συμβολαιογράφο, η οποία περιέχει όλα τα απαραίτητα στοιχεία του νόμου. Συμβολαιογραφική πράξη και προσαρτημένο έγγραφο αποτελούν τη μυστική διαθήκη.

Τι είναι η μυστική διαθήκη και ποια η διαδιακασία 9

Ποια είναι τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της μυστικής διαθήκης;

Το βασικότερο πλεονέκτημα της μυστικής διαθήκης είναι η εξασφάλιση της μυστικότητας της τελευταίας βούλησης του διαθέτη, αφού το περιεχόμενο δεν είναι γνωστό ούτε στο συμβολαιογράφο. Επιπλέον, μπορεί να συνταχθεί και από πρόσωπα που είναι ανίκανα να συντάξουν άλλου τύπου διαθήκη, όπως αυτοί που δεν έχουν γνώση γραφής, οι άλαλοι ή οι κωφάλαλοι. Μειονεκτήματα της αποτελούν ο κίνδυνος ακυρότητας της λόγω της τυπικής διαδικασίας που απαιτείται, η αργοπορία στην κατάρτιση, η καταβολή εξόδων και ο κίνδυνος να επηρεαστεί ο διαθέτης από τρίτα πρόσωπα.

Ποιος από τους τρείς τύπους διαθηκών υπερισχύει;

Η ιδιόγραφη διαθήκη αποτελεί ιδιωτικό έγγραφο. Παρότι είναι καταρχήν ισοδύναμη με τη δημόσια και τη μυστική διαθήκη, δεν έχει την αυξημένη τυπική δύναμη που έχουν οι ανωτέρω τύποι διαθηκών. Το μειονέκτημα της αυτό βέβαια μπορεί να περιοριστεί με την κήρυξη της ως κύριας, οπότε και μετά την παρέλευση της πενταετίας, θεωρείται ως γνήσια.

Από την άλλη, η δημόσια διαθήκη έχει αυξημένη αποδεικτική δύναμη δημοσίου εγγράφου και επιτρέπεται η αμφισβήτηση της μόνο με προσβολή της ως πλαστό έγγραφο.

Τέλος, αναφορικά με τη μυστική διαθήκη, η σημείωση και η συμβολαιογραφική πράξη έχουν χαρακτήρα και αποδεικτική δύναμη δημόσιου εγγράφου.Αμφισβητείται, ωστόσο ο χαρακτήρας και η αποδεικτική δύναμη του εγγράφου που παραδίδεται.

Κατά την κρατούσα γνώμη όμως, το εγχειριζόμενο έγγραφο γίνεται τμήμα δημόσιου εγγράφου και έχει την αποδεικτική δύναμη δημόσιου εγγράφου. Συνεπώς, η διαφορά μεταξύ των τριών τύπων διαθήκης είναι η αποδεικτική τους δύναμη, με τη δημόσια και τη μυστική διαθήκη να υπερτερούν, χωρίς, ωστόσο, να υποβαθμίζεται η ιδιόγραφη διαθήκη, η οποία φέρει άλλα πλεονεκτήματα. Εναπόκειται, λοιπόν, στη διακριτική ευχέρεια του διαθέτη να επιλέξει τον τύπο διαθήκης που επιθυμεί, λαμβάνοντας υπόψη τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της κάθε μιας.

Τι είναι οι έκτακτες διαθήκες;

Έκτακτες είναι οι διαθήκες που συντάσσονται από το διαθέτη που βρίσκεται υπό εξαιρετικές (έκτακτες) περιστάσεις. Τα είδη των έκτακτων διαθηκών αναφέρονται περιοριστικά στο νόμο, που σημαίνει ότι δεν μπορεί να υπάρξουν διαφορετικά. Προβλέπονται από τον ΑΚ τρία είδη έκτακτων διαθηκών, τα οποία είναι α) η διαθήκη σε πλοίο, β) η διαθήκη σε εκστρατεία και γ) η διαθήκη σε αποκλεισμό. Σε όλες τις ανωτέρω περιπτώσεις, αν η διαθήκη αυτή συνταχθεί σύμφωνα με τις προϋποθέσεις του νόμου έχει αποδεικτική δύναμη δημοσίου εγγράφου.

Νομοθεσία για τη μυστική διαθήκη

Αρθρο 1738

Μυστική διαθήκη

Για την κατάρτιση μυστικής διαθήκης ο διαθέτης εγχειρίζει στο συμβολαιογράφο, ενώ είναι παρόντες τρεις μάρτυρες, ή δεύτερος συμβολαιογράφος και ένας μάρτυρας, έγγραφο δηλώνοντας προφορικά ότι περιέχει την τελευταία του βούληση.

Το έγγραφο που εγχειρίζεται, γραμμένο από το διαθέτη ή από άλλο πρόσωπο, πρέπει, με την επιφύλαξη της περίπτωσης του άρθρου 1744, να φέρει την υπογραφή του διαθέτη. Αν είναι γραμμένο ολικά ή μερικά από άλλον, πρέπει να φέρει την υπογραφή του διαθέτη και σε κάθε ημίφυλλο.

Σφράγιση Το έγγραφο που εγχειρίζεται, ή το περικάλυμμά του, αν δεν είναι σφραγισμένο έτσι που να μην μπορεί να ανοιχτεί χωρίς ρήξη ή βλάβη του σφραγίσματος, πρέπει να σφραγιστεί με τέτοιο τρόπο μπροστά στο διαθέτη και στα πρόσωπα που συμπράττουν.

Στο έγγραφο που είναι σφραγισμένο ή που σφραγίζεται κατά το προηγούμενο άρθρο, ή στο περικάλυμμά του, ο συμβολαιογράφος πρέπει να σημειώσει το όνομα και το επώνυμο του διαθέτη και τη χρονολογία της εγχείρισης, και η σημείωση αυτή πρέπει να υπογραφεί από το διαθέτη και τα πρόσωπα που συμπράττουν. Αν ο διαθέτης δηλώσει ότι δεν μπορεί να υπογράψει, η υπογραφή του αναπληρώνεται από τη βεβαίωση της δήλωσης αυτής στη σημείωση. Μυστική διαθήκη άκυρη ισχύει ως ιδιόγραφη, αν είναι έγκυρη ως ιδιόγραφη.

`Αρθρο 1770 Ιδίως στη μυστική

Η Μυστική διαθήκη πριν από την αποσφράγισή της για δημοσίευση εξετάζεται από το δικαστήριο, ενώ παρίσταται και ο συμβολαιογράφος, και βεβαιώνεται ότι οι σφραγίδες είναι άθικτες. Κατά τη βεβαίωση ότι οι σφραγίδες είναι άθικτες μπορεί να παραστεί και όποιος έχει έννομο συμφέρον και να τις εξετάσει αφού το ζητήσει.

Το δικαστήριο μπορεί πριν από την αποσφράγιση, ύστερα από αίτηση ή και αυτεπαγγέλτως, να εξετάσει τους μάρτυρες που έχουν συμπράξει στην κατάρτιση της διαθήκης, κλητεύοντάς τους με επιμέλεια εκείνου που υπέβαλε την αίτηση ή του γραμματέα του δικαστηρίου.

*** ΠΡΟΣΟΧΗ: Το άρθρο 1770 αντικαθίσταται από την 1η Μαρτίου 2013,δυνάμει των άρθρων 4 παρ.2, 110 παρ.21 Ν.4055/2012 (ΦΕΚ Α 51) και 1 περ.α` Ν. 4077/2012,ΦΕΚ Α 168, ως εξής:

«Η μυστική διαθήκη πριν από την αποσφράγιση της για δημοσίευση εξετάζεται από τον ειρηνοδίκη, ενώ παρίσταται και ο συμβολαιογράφος και βεβαιώνεται ότι οι σφραγίδες είναι άθικτες. Κατά τη βεβαίωση αυτή μπορεί να παραστεί και όποιος έχει έννομο συμφέρον και να τις εξετάσει αφού το ζητήσει.

Ο ειρηνοδίκης μπορεί πριν από την αποσφράγιση, ύστερα από αίτηση ή και αυτεπαγγέλτως, να εξετάσει τους μάρτυρες που έχουν συμπράξει στην κατάρτιση της διαθήκης, κλητεύοντάς τους με επιμέλεια εκείνου που υπέβαλε την αίτηση ή του γραμματέα του ειρηνοδικείου.»

Για τη δημοσίευση της διαθήκης συντάσσεται πρακτικό, όπου καταχωρίζεται ολόκληρη η διαθήκη και η βεβαίωση για την ύπαρξη ή την ανυπαρξία των εξωτερικών ελαττωμάτων που προβλέπονται στο άρθρο 1721 παρ. 4.

Το πρωτότυπο στη μυστική ή έκτακτη διαθήκη με το περικάλυμμά του κατατίθεται στο αρχείο του δικαστηρίου, αφού προηγουμένως ο πρόεδρος ή ο ειρηνοδίκης σημειώσει αμέσως ιδιοχείρως στο πρωτότυπο της διαθήκης και το περικάλυμμά της τη λέξη “θεωρήθηκε”, χρονολογήσει και υπογράψει τη θεώρηση. Αν η δημοσίευση γίνεται από ειρηνοδίκη, ο γραμματέας του στέλνει αμέσως στο γραμματέα του αρμόδιου δικαστηρίου αντίγραφο του σχετικού πρακτικού.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το τη μυστική διαθήκη , και γενικότερα για κληρονομικά θέματα μπορείτε να απευθύνεστε στα δικηγορικά μας γραφεία στα παρακάτω τηλέφωνα.